9 December 2003 miembronan di Nacionnan Uni a aproba un tratado yama UNCAC (United Nations Convention Against Corruption).
Pesey e dia aki ta ser yama ”International Anti-Corruption Day” pa nos ” Dia Internacional Contra Corrupcion’. Tur hende di bon boluntad mester por conmemora y tambe pa denuncia tur sorto di corrupcion ariba e dia aki.
Corrupcion ta un insulta, na e balornan democrático, na balornan ético, na justicia y na nos estado di derecho. Corrupcion ta menasa e estabilidad y seguridad di nos sociedad y ta un di e principal obstáculo di nos desaroyo económico y ta come un parti grandi di nos finansas publico. Corrupcion ta anti democratico.
Corrupcion tin hopi cara, no ta solamente e soborno cu ta existi casi tur dia unda ta cumpra politiconan y tambe hopi biaha e empleado publico. Den corrupcion Semper tin dos of mas instancia, esun(nan) cu ta paga, por ta persona of empresa y na otro banda esun(nan) cu ta ricibi e placa of fabornan.
Corrupcion ta algo cu na mundo completo ta mina gobernacion y e aparato publico, su institucionnan.
Pero di otro banda awe nos sa cu mundo política a bira sabi y hopi biaha corrupcion ta wordo hinca den un bachi legal.
Gobierno, e empleadonan publico y otro trahadornan den servicio di companianan y institucionnan estatal mester percura pa gobierno y su institucionnan estatal keda liber di corrupcion.
E ta hopi dificil pasobra hopi di esnan cu placa, corda bon no tur, ta haci lo maximo pa logra nan meta y e funcionario bobo cu mente debil, haragan pa placa y corrupto ta e mihor ayudante pa hopi di esnan cu placa logra nan meta via accionnan corrupto.
Pesey awe 9 december nos mester reflecciona ariba e fenómeno malo aki, cual ta trece un destrucción grandi na nos sociedad. Corrupcion no tin nada creativo y cu tur nos forsa nos mester bringa corrupción. E forma mihor pa hacie ta dor di denuncia fuertemente tur caso di corrupcion y tambe unda tin tur indicación di corrupción.
Ta pesey 9 december ta e dia internacional pa denuncia, devulga casonan di corrupción.
Siguientemente mi ta menciona algún proyectonan na Aruba
Interbank, un di corrupciónnan mas grandi den Status Aparte.
E caso di Interbank ta un ehempel clásico di e capitalismo salvahe. For di 2005 mi persona ta denuncia e corrupción aki, sin ricibi reacción. Pesey e nomber di e deal aki mi ta yame “E Acuerdo di SMOELTJE DICHT”. Ningun di esnan envolví kier bisa algo.
Tabatin mashar cosnan malo mes tabata pasando den e maneho di e banco, hasta prestamonan miyonario na famia di politiconan, cualnan según info no a ser paga bek. E sistema conoci cu a manda hopi banco bancarota, e sistema di pirámide, sigur tambe tabata luci den e maneho di e banco. Asina tabatin hopi mas cosnan negativo. E managernan, a haci cosnan cu no por mira claridad di dia.
Según informacionnan no confirma, e doñonan a saca banda di 68 miyon floro di e banco, cu tur e consecuencianan.
Otro pregunta ta kico ta e relacion di loke e lider di accion-21 a declara den campaña electoral cu dor di regalo di su mayornan y famia, na edad hoben e a bira miyonario.
Banco Central, cu e LTK (Landsverdening Toezicht Kredietwezen) den su man, cual instancia mester a controla , supervisa y preveni cu e maneho na Interbank a bay di malo pa peor, tampoco a cumpli cu su trabao pa supervisa e banco. E banco lo mester a bati bancarota y Banco Central, cu no a haci su trabao, lo a para responsabel pa e dañonan. Pero Gobierno na 1999, bao mando di partido AVP, Prome Ministro, ministro di Finansas y cu e actual lider di oposicion como consehero huridico, aserca cu ayudo di Banco Central, a tuma e decisión pa cumpra Interbank pa un florin (un floro) y despues a pusha FCCA cu e banco. Te asina lew conoci, FCCA no tabatin den su statutonan e parti cu e por maneha un banco. E suma ey ta indica un cos fishy, algo stinki, pues no tabata correcto.
E portofolio di e banco tabata malísimo, cu un balor negativo grandisimo.
Algun aña después, awor cu MEP den gobierno, ata algo único ta pasa, FCCA ta bende Interbank cu un banco local y FCCA mester a fia 55 miyon florin pa entre otro paga e banco Local cu a cumpra Interbank. Pues, bo ta bende bo auto, pero ta Abo ta paga esun cu a cumpra bo auto, hopi placa.
E actual parlamentario MLT (Marisol Lopez Tromp) como e ministro cu tabata encarga cu FCCA tabata e autor intelectual of alomenos bao di su maneho e benta di Interbank a ser delinea y concretisa.
Hopi funcionarionan den FCCA, tambe sa di e deal aki. Pues e maneho den FCCA, bo por bisa a baha e balor di e banco di “un” florin te banda di 50 pa 55 miyon florin negativo. E suma cu a paga e banco local pa cumpra Interbank.
Pues Compra y Benta di Interbank, den boca di pueblo ta “un negoshi di cangrew”, ta atrás so e negoshi a bay y según criterio di hopi hende, e ta un acto grave di corrupción.
Esnan mas pober mester a paga pa scapa e riconan y esnan cu no a haci nan trabao.
Riconan a echa baina, nan a haci actonan di corrupcion, nan a horta, politiconan y Banco Central ta tuma parti pa e riconan, nan ta percura pa tur maldad ricibi un bachi legal for di politiconan na mando, cu construccionnan bunita, tur pa scapa e riconan y otronan cu no a haci nan trabao manera mester ta.
Anto e mas pobernan den nos comunidad:
- Esnan cu no por tin nan propio cas y mester paga huurnan halto den casnan di pueblo;
- Esnan cu no por bay un banco of pensioenfonds pa ricibi un hipoteca cu interés abao, di banda di 6%, mester keda na FCCA cu su hipoteca cu interés halto di banda di 12%;
Ta nan mester a paga e daño causa, total na pago bek entre 125 pa 150 miyon florin, pa e riconan y esnan cu no a haci nan trabao of nan a corrumpi, por drumi trankil.
Manera ta conoci den tur e dealnan scur, hopi placa lo a bay pa paga nan hendenan. Awe nos conoce e palabranan bunita “QUID PRO QUO”. Un favor pa otro favor of mi ta duna bo algo y mi ta haya algo bek. Mas bien e practica: Mi ta duna bo hopi y bo ta dunami hopi bek.
Ora bo pensa bon, den e caso di Interbank, bo ta puntra bo mes cu esey por ta e motibo cu esnan envolví ta boca será, Nan ta mantene nan mes na e Acuerdo di Smoeltje Dicht.
Ningún sorto di información ta Sali pa hopi aña caba.
UN PICA ta, cu ta e pobernan mester a paga e miyonnan pa e corruptonan cu a horta, echa baina, pa otronan cu no a haci nan trabao, pa otronan cu no a controla, por cana cu cara den laira.
Mi ta ripiti e preguntanan, na tur esnan cu sigur ta envolví.
- Prome, pakico a uza e táctica pa tur esnan envolví keda Smoeltje Dicht?
- Kico ta e rasonnan cu e hunta di comisariado di Interbank no a actua pa Interbank por a hiba un maneho drechi;
- Fayonan grandi den maneho, control y supervisión a ser haci a proposito:
- Pakico Banco Central no a actua cu su supervisión, via LTK?
- Si Interbank a bati bancarota, cuanto esaki lo a costa Banco Central?
- Cuanto y kendenan ta e personanan cu a beneficia dor di e construccionnan di compra y benta di Interbank?
- Ministro di DIP, durante tratamento di presupuesto 2005, a bisa cu tin un raport traha ariba compra y benta di Interbank, unda e ta?
- Si e 3 lidernan di fraccion den oposicion por splica nan rol directo of indirecto den e caso aki.
- Pa tur esnan envolví, boso ta conciente cu ta pobernan mester a paga pa salba e malvadonan pa nan por drumi trankil?
- Si a bende Interbank cu e otro grupo cu tambe tabata interesa pa cumpra Interbank, cuanto FCCA lo a paga e otro grupo aki of lo a bende pa un florin?
Ban spera cu ariba e dia internacional contra corrupción, esnan envolví lo reflexiona ariba e caso aki , pensa un rato cu ta esnan mas pober den nos comunidad mester a paga miyonnan pa scapa e malvadonan.
Ban spera cu e comunicado aki porfin ta kibra e “Acuerdo di Smoeltje Dicht”.
Tereno na Kamay
Na 2006/2007 un tereno basta grandi ( + 7.000m2) ta disparce for di e Groengebied di Kamay, patrimonio di Aruba. Hende por pensa cu ta “spiritu” a hinca terenonan aki den su saco y a disparce. Pero poco tempo despues ata 4 Mericano rico cu terenonan grandi, anto propiedad propio ta construyendo mansionnan ariba e terenonan cu a disparce for di e Groengebied di Kamay.
Ora bo bay mas leeuw nos ta discubri cu gobierno di MEP ta na mando e tempo ey cu e transaccionnan a sosode y atrobe MLT, como ministro di DIP.
Ta ser papia di un grond-ruil, pero e hecho cu ta mericanonan rico a probecha di e grond-ruil aki pa ricibi tereno propiedad, ta pone hende pensa.
Como cu mi tin un tereno ey banda y nan a coy pida tereno di mi, pero mi a haya bek di DIP, mi mes a papia cu un Mericano/Macamba rico kende a ricibi un di e terenonan. Mi a bise cu ta corrupcion pa converti groengebied = patrimonio di Aruba den tereno propiedad propio.
E a bisami cu no ta asina pa nan cu ta Mericanonan cu placa. Nan tin placa y nan ta uza e placa pa cumpra y ricibi nan tereno.
E a bisa cu ta nos Arubianonan mester percura pa nos tin hendenan den gobierno, cu ta serio, no ta stima placa y no ta corrupto. E tin tur rason di mundo, sigur awe 9 december.
Claramente “QUID PRO QUO” tabata den wega eynan tambe.
Gregorio Wolff