Celebra bou di e tema “bataya pa aire limpi” (Racing for air), e di seis Dia Internacional di Aire Limpi pa Cielo Blauw ta pone enfasis riba e necesidad pa acelera solucionnan pa brinda aire limpi pa tur hende door di accion colectivo.
E campaña di e aña aki ta conecta aire limpi cu tema di deporte, rendimento y resistencia uzando e palabra bataya cu ta referi na un competencia of careda fuerte. Polucion di aire ta e di dos factor principal di riesgo di morto mundial. E ta causa mas of menos 8.1 miyon morto prematuro pa aña asocia cu malesa manera stroke, malesa di curason, cancer di pulmon y infeccion respiratorio agudo.
E Asamblea General di Nacionnan Uni a asigna dia 7 di september como Dia Internacional Di Aire Limpi pa Cielo Blauw na 2019. E resolucion di e Asamblea General di Nacionnan Uni ta enfatisa e importancia y necesidad urgente pa conscientisa publico na tur nivel. Pa asina promove y facilita accionnan pa mehora calidad di aire. Directie Natuur en Milieu (DNM) ta uni na e parti di conscientisacion di e topico pa asina Aruba ta informa di e efectonan cu calidad di aire tin pa salud di hende y bestia. Na Aruba casi tur dia nos ta disfruta di e cielo blauw pero hopi biaha nos no sa di e contaminacion cu por ta existi den e aire.
Aki tin algun berdad asocia cu calidad di aire manera publica riba e pagina di Nacionann Uni cu ta conecta cu e dia observa aki. Nos prome contacto cu mundo ora nos nace ta aire, oxigeno. Nos ta inhala aire 12 biaha pa minuut. Aire ta mantene nos na bida of por causa nos morto. 99% di hende na mundo ta respira aire contamina. Polucion di aire ta e riesgo mas grandi pa salud ambiental di nos tempo. Polucion den aire ta acelera cambio climatico, ta causa perdida economico y ta reduci productividad di agricultura. Polucion di aire no tin frontera, p’esey nos tur tin e responsabilidad pa proteha nos atmosfera y garantisa calidad di aire saludabel pa tur. Pa medio di colaboracion nos por reduci contaminacion di aire door di inverti hunto cu recurso y esfuerso. Riba e Dia Internacional di Aire Limpi pa Cielo Blauw, nos ta haci un yamada na tur hende pa uni na e bataya pa solucion. Nos ta competi pa aire limpi. Combatiendo contaminacion di aire na un manera proactivo, nos por logra transforma y garantisa aire limpi y saludabel pa tur.
Tin hopi fuente di contaminacion di aire, manera kimamento di fosil fuel y biomasa, esakinan ta contribui na emision di gasnan cu ta causa keintamento di nos planeta. Manera cambio di clima, contaminacion di aire ta afecta tur hende, pero ta afecta mas: mayoria hende na estado, baby, mucha, hende grandi, hende cu ta biba den pobresa y comunidadnan historicamente marginalisa.
E estadisticanan por yuda nos compronde e magnitud di e problema:
- 99% di tin mundo ta hala aire contamina aden;
- Na 2021, polucion di aire tawata e causa di 8.1 miyon morto, di cual mas cu 90% asocia cu malesa no transmitibel;
- Mas cu 700.000 morto di muchanan bou di cinco aña debi na polucion di aire.
- Por perde mita cultivo mundial pa via di aire contamina pa 2050.
- Ta calcula cu contaminacion di aire ta costa economia mundial un perdida di 8.1 biyon pa aña, equivalente na 6.1% di e GDP mundial pa motibo di e aumento di costo di cuido medico.
E Agenda 2030 pa Desaroyo Sostenibel (SDG) ta enfatisa y urgi reducion di contaminacion di aire pa por alcansa e metanan proponi. E meta ta garantisa un ambiente limpi, saludabel y sostenibel crucial pa derechonan humano y bienestar general. Uni na e Bataya pa Aire Limpi, pa acelera solucionnan pa garantisa aire limpi pa tur. Ban uni na e observacion di Dia Internacional Di Aire Limpi pa Cielo Blauw compartiendo bo accion riba e rednan social uzando hashtags #Cleanairday