Den bista di parlamentario Eduard Pieters, na Aruba nos ta gusta bisa cu “mucha ta futuro di nos pais.” Pero si nos para un rato y mira cu claridad, nos mester haci un pregunta mas profundo: Ki tipo di futuro real nos ta dunando nan? Derecho di Mucha no ta un lista di evento y actividad bunita riba papel. E mester ta un obligacion moral, legal y humano. Ta un contrato social entre gobierno, scol, comunidad y mas importante, mama y tata. E problema ta, cu den practica, hopi di e derechonan fundamental no ta wordo garantisa pa tur mucha na Aruba y esaki mester preocupa nos tur.
Derechonan di Mucha: Ki nan ta realmente significa pa Aruba?
E Derechonan di Mucha, igualdad, proteccion, educacion, expresion y bienestar, ta base pa cria un generacion fuerte. Pero na Aruba, lamentablemente, e implementacion ta kedando semper na mitar caminda.
- Educacion no adapta: E muchanan ta ricibi les den un idioma cu no ta nan lenga materno, cu ta crea desmotivacion, desigualdad y inseguridad. Teoria ta mustra cu si bo no ta compronde, bo no ta motiva; nos sistema ta faya na e base pa motiva un yiu.
- Proteccion no ta uniforme: Caso di negligencia, abuso, y violencia domestico ta presente, pero sistema di señalacion y intervencion ta fragmenta. Tin mucha cu ta bay scol sin algo di come, sin higiene, sin uniform, sin stabilidad emocional, sin involucracion di su mayornan.
- Participacion? Riba papel si, pero den practica no semper. Parlamento Hubenil ta un ehempel positivo, pero fuera di esaki, nos no ta scucha suficiente bos di nos hobennan den e decisionnan cu ta impacta nan bida.
Con Aruba, gobierno y sistema ta cumpli of no ta cumpli cu e responsabilidad?
Derecho di Mucha ta un obligacion Estatal, e ta ley internacional cu Aruba a compromete na dje. Pero, realidad ta cu nos manehonan ta carece, no tin un marco robusto di proteccion nacional. Esey ta lanta e pregunta: con nos kier protega yiu si nos no tin un sistema unifica andando?
Tur sector no ta alinea: educacion, salud, polis, trahador social, cada institucion ta traha riba su isla propio. E falta di coordinacion ta pone yiu den Riesgo y e falta di liderasgo comprometi, pa promove y defende e derechonan di mucha structuralmente, ta carece enormemente.
Y e rol di nos mayornan?
Derecho di Mucha no ta solamente un responsabilidad di gobierno y instancianan; ta un responsabilidad di nos tur, como comunidad. P’esey Eduard ta di opinion, cu nos tin cu reflexional riba e situacion real aki:
- Mama y tata ta lucha, pero tin buraconan: Stres financiero, trabounan di 2–3 shift, falta di sosten y presion social ta lanta situacion cu yiu no ta haya supervision, cariño, ni guia.
- Disciplina no ta proteccion: Tin adultonan cu ainda ta confundi castigo fisico cu educacion. Esaki no ta derecho di mucha; ta violacion di dignidad.
- Cultura di silencio: Nos ta cria yiu pa no papia, no contradici grandi, no “haci daño na famia.” Pero bo no por protega un yiu cu silencio, solamente cu berdad.
“Si Aruba ta kere den futuro, nos mester kere den nos yiu y nos no por kere den nan si nos no ta protega nan derechonan. E pregunta no ta si derecho di mucha ta importante; e pregunta ta si nos como nacion tin balentia pa cambia loke no ta funcionando!” Eduard Pieters a pone e refleccion cla: na un pais cu ta papia hopi di progreso, e derechonan di tur yiu ainda no ta garantisa. Esey mester duel nos. Mester alarma nos. Y mas importante: mester move nos pa tuma accion.





