Siman cu a pasa mi a manda na nos ministro di Labor mr W. Cecilia un carta basta amplio splicando e problemanan di Trahadornan na Aruba.

Esaki enbista cu tur hende por a lesa y mira den prensa, declaracionan di bon intencion y futuro cooperacion di e ministronan di gobierno pa estrecha  e aliansanan mas  cu e gremionan di dunadornan di Trabao, tambe di un futuro DN (Dialogo Nacional).

Mester menciona cu e gobierno anterior tambe tabatin su bon relacionnan cu e gremionan di empresarionan.  

E ultimo  declaracionnan di e ministronan ta indica cu e gobiderno nobo ta un  Gobierno Corporativo, cu su  fundamentonan ta basa ariba adaptacion di e necesidadnan di e companianan priva na Aruba y tambe pa loke ta e mercado di negoshinan na Aruba.

E bon relacionnan cu mundo empresarial  por causa problemanan pa nos  Trahadornan, kendenan ta forma e mayor parti di e poblacion Arubiano.

Anto net awor cu mundo sindical na Aruba cu su debilidadnan, no ta pasando den su mihor momentonan, hasta den cierto sindicato tin  un falta grandi di( democracia interno u un malmaneho sin Checks and Balance.

Informacionnan  cu tin,  ta bisa cu Gobierno ta bay organisa un DN (Dialogo Nacional) entre gobierno/representanan di Trahadornan /gremionan empresarial. 5 Sindicato lo representa Trahadornan y 5 organisacion di Empresarionan  lo ta presente hunto cu Gobierno.

Ultimo declaracionnan di gobernantenan ta bisa cu nan intencion ta pa adapta e leynan laboral na e desaroyo di mercado+deseo di empresarionan.

Un team di un ex-lider sindical y 2 coordindor di Gobierno ta trahando ariba e organisacion

di e DN.

Ban wak kico  e trahador por spera di un sindicalismo debil na e momento aki for di e DN.

…………………………………………………………………………………………………………………

Na: Ministro di Labor  

          Mr W. Cecilia 

               Oficina di Gobierno 
 

ARUBA, 28 APRIL 2025  

Respetble ministro mr W. Cecilia  

Ricibi adhunto un exposicion di loke ta e situacion di e trahador Arubiano actualmente,  

asercando 1 di mei 2025. 

Un saludo  

Gregorio Wolff 

Palm Beach 112 

gregoriowolff@hotmail.com 

Tl 586.2642   cell 560.2364 

  1. Introduccion

Awe, yegando 1-mei 2025, un bista cla, ta mustra cu e clase Trahador na Aruba ta pasando den duro. Nos por wak un atake formal ariba e trahadornan na Aruba dor di un parti di empresarionan pa mantene e  salario a abao. No ta indexa salarionan, ora costo di bida subi. Hasta Gobierno tabata dehado como 10 aña, te cu poco dia pasa nos por a lesa cu a indexa salarionan den sector publico.  

Pues  e Trahador y su famia ta pasando den duro. Tin grupo di empresarionan ta constantemente den lucha pa hisa prijsnan di articulonan di necesidad y otro articulonan. Pesey, Costo di bida, constantemente ta subi y cada biaha e Trahador mester keda sin cumpra cierto articulonan di preferencia pa e mes, pa su casa y pa su jiunan pa asina e  placa por yega pa cumpra  e articulonan di primera necesidad. Hopi biaha apesar cu tata y mama ta traha. 

E vivienda di parehanan hoben ta un apartment of un camber serca mayornan o suegronan. Pa un gran parti di Trahadornan no tin e sentimento/speransa di cambio den futuro. 

E situacion ta bira pio na momento  cu e trahador bay cu pensioen, pasobra e entrada ta baha considerablemente, si e trahador no tin un segundo areglo di pensioen.  

Esakinan ta e problemanan grandi di e clase Trahador na Aruba y cual problemanan ta grita pa solucion y ta asuntonan cu mester ser discuti, entre  Gobierno y representantenan di Trahador. 

2.1. Salario abao di Trahadornan y afiliacion na sindicato. 

E solucion pa e problema aki ta conoci. E Trahadornan cu tin e problema aki mayoria di biaha ta trata di Trahadornan kendenan no ta afilia na sindicato. E Trahador afilia na un sindicato tin mihor condicionnan di Trabao y mihor salario.  

Mundo Politico mester por wak kico ta e solucion.  

E problema grandi ta cu mayoria aplastante di Trahadornan no ta den sindicato, pa asina via di un CAO logra bon condicionnan di trabao.  No tin cifra conoci pero un calculo ta duna cu solamente entre 4 pa 7% di tur Trahadornan  den sectornan no-publico tin un CAO.  Tristu.     

   2.2.  Un Gobierno cu pensamento social ta elimina e problema di Salario Abao. 

Awe e grado di Trahadornan cu ta afilia na sindicato den sector priva, ta hopi abao.   

E representacion abao den sindicato ta e problema grandi di e salarionan malo na Aruba. Un parti e Trahadornan mes tin culpa, nan mester lucha pa un ,mihor salario y un mihor porvenir. Kedando bo so, bo ta bira victima di empresarionan di mala fe, kendenan cada biaha cu un temor pa un sindicato drenta e centro di trabao, e empresario di mala fe ta cuminsa su politica di menasa, di intimida, pa dividi Trahadornan.  

E contesta di Trahador mester ta e union bao di tur Trahador.       

Nos futuro politiconan cu pensamento social tin un responsabilidad grandi den nan man. 

2.3. Cambia e ley di representacion sindical pa mas Trahador ta organiza den Sindicato. 

E ley actual di referendum ta e obstaculo grandisimo pa Trahadornan ricibi e representacion sindical. E sindicato mester agrupa 50%, mas un di tur Trahadornan den e empresa pa ricibi su reconocimento y e representacion. Falta di sindicato den mayoria grandi di empresanan, sigur  a yuda hopi den e explotacion di Trahadornan pa mantene e salarionan abao.  

Pa e motibo aki mester cambia e ley di referendum pa mas Trahador tin representacion sindical y tambe pa mas sindicato por ser reconoci.  

Mi proposicion ta cu un sindicato cu un representacion minimo di 25% di Trahadornan den un empresa mester ricibi su reconocimento. Si tin mas sindicato dentro di e empresa, cu 20% of mas di trahadornan afilia, tambe mester ricibi su reconocimento y representacion.  

Ta cambia e ley actual unda e representacion di Trahador ta mas cu 50%, ta bahe na 25% di e Trahadornan organisa den sindicato. Banda di e sindicato cu 25% o mas di Trahadornan afilia, por tin otro sindicato cu 20% of mas miembro registra tambe mester ricibi e reconocimento y representacion sindical.  

E ley actual pa sindicato tin 50% of mas di Trahadornan registra ta algo di tempo di cauchi di baulo. Un ley cu a bini un 50 pa 55 aña pasa, despues di 30 di mei 1969. Awe e ley aki ta obsoleto=outdated y ta causante grandi di un di e problemanan social mas grandi na Aruba. 

3.1. Mayoria di pensioenadonan no tin un entrada adecua. 

Mayoria di pensioenadonan ta biba den un situacion malisimo. Nan entrada cual ta consisti di solamente e pensioen di biehes for di SVB no ta yega pa nan cubri nan gastonan. Si tin problema di salud cu un di nan o tur dos mester bay den centro di cuido, e situacion ta bira pio.  

E problema aki tambe tin e solucion cu nos ta mira:  “Pensa un tiki y bo ta wak e” o na Ingles “It is written on the wall”. 

Nos tur sa cu na Aruba, esnan cu un di 2 o di 3 areglo di pensioen no tin problema ora e bay cu pensioen. Por ta e areglo falta adaptacion, cual mester ser haci, manera ta e caso den varios fondo di pensioen. Pero nan ta mihor cu nada. 

E solucion ta CREA FONDONAN DI PENSIOEN DEN TUR SECTOR DI NOS BIDA ECONOMICO. 

E no ta un tarea facil, pero e ta necesario. Nos ta bayenda pa un sociedad avansa y moderno. 

Dirigentenan na Aruba, esta Ministronan, Parlamentarionan, Lidernan Sindical y Empresarionan mester prepara nan  mes mihor ariba e Tema di Pensioen. E gobierno nobo mester busca e expertonan pa quia e proceso aki. Un cos ta sigur nos mester prepara nos mes mihor.  Pensamentonan ariba areglonan social mester ta e quia pa nos tur. Esaki pa no laga desaroyonan malo gara nos na caminda y e ora nos ta bay grita kico pa haci. 

Pa loke ta creacion di fondonan di Pensioen, Mundo politico mester pone nan mirada ariba solucionnan social y pensa cu nos por.    

Mi persona ta fundador di e fondo di pensioen FPEF pa trahadornan di APA nv y WEB nv, un fondo chikitu pero ta funciona bon y ya tin pensioenado cu tur luna ta cobrando nan Pensioen.   

3.2. Gobierno mester cumpli cu e Memorie van Toelichting di e NPR-APFA di 2005.  

Den sector publico na mei 2005 a crea e NPR den APFA, pa tur trahadornan di sector publico por bira miembro di APFA. Pero e maneho di Gobierno y otro dunadornan di trabao no a percura pa tur Trahadornan sea den servicio fijo o den servicio temporal por bira miembro y cuminsa paga nan prima. Gobierno ta nombra hende ainda den tijdelijk dienst o ta keda duna nan contrato di algun aña. Trahadornan cu pasa 50 aña di edad, di e forma aki, ta ser discriminay  nan no ta drenta APFA, pa nan tambe por goza di un bon pensioen ora nan bira pensioenado.  

Sindicalismo den sector publico a lubida e grupo di Trahadornan aki. 

E Gobierno nobo, despues di 20 aña mester pone fin na e maneho malo aki y cumpli cu e memorie van Toelichting di e ley aki.  

Un asunto cu e gobierno aki mester frena ta, e tumamento di trahadornan den servicio temporal, na Hulandes, “Tijdelijke Dienst”, kendenan ta keda añanan cu contrato individual. Tambe mester elimina e tumamento di Trahadornan den servicio di Uitzendburo pa añanan largo.  

Esaki mester conta tambe pa e companianan estatal. Poco tempo pasa un Trahador di un compania estatal, trahando na mi cas a contami cu e tin como 15 aña, trahando pa e compania estatal di Telecomunicacion, pero ainda ta den servicio di un Uitzendburo.   NO POR.  

E posicion correcto ta cu Trahadornan ta ricibi e derecho pa bira miembro di un fondo di Pensioen. 

3.3. Fondo di pensioen pa Entrepreneurnan na Aruba.  

Tin un discusion fuerte na Aruba, pa empresarionan y shareholdernan  di empresanan, lanta un fondo di pensioen pa nan. Nan  tin tur derecho pa hacie, nan tambe kier segura nan futuro.  

Mi deseo ta cu pronto esaki lo ser cumpli.  

Esaki ta un bunita ehempel kico mundo politico mester haci pa e 70% di pueblo kendenan ta cay den problema grandi ora nan bay cu pensioen.   

3.3.1. E propaganda cu e grupo aki  ta haci ta interesante. 

Are you aware that a self-administered pension is no longer possible, according to the new legislation on the Fiscal Retirement Reserve, as of January 1, 2023? Consequently, entrepreneurs and major shareholders are confronted with a challenge, you will pay more tax, as reserving funds for your pension no longer qualifies as a deductible item on your company’s balance sheet.   

Nonetheless, a pension plan is important and helps you save for later, ensuring financial co ink of traditional retirement after years of satisfactory hard work, but also your loved ones after you’re no longer there to provide for them. Life has many turns and unexpected moments. A pension plan can also ensure your financial future in case of sudden occupational disability. comfort and stability when you no longer have a regular income.   

As an independent entrepreneur or major shareholder, you have to think of the future and take measures into your own hands to protect your future. Esaki ta nan propaganda.  

Esaki mester ta un plan pa e gobernacion cu a inicia.   

Pa mundo politico cu mester sali na defensa di e 70% di Trahadornan cu no tin e di dos areglo di Pensioen.  Un segundo fondo di Pensioen ta imperativo pa tur Trahador na Aruba. 

3.4. Impacto di inversionnan for di e fondonan di Pensioen.  

Nos tur na Aruba sa di e falta di vivienda y e falta di inversion cu interes abao pa Trahadornan cu entrada abao, por cumpra o construi nan propio cas. 

Creacion di fondonan di Pensioen den diferente sectornan na Aruba ta bay crea sumanan (for di e primanan)  cu por ser uza pa duna hipotecanan cu interes abao, semper y cuando nan ta mas cu e rekenrente +gastonan administrativa di e fondo. Rekenrente=interes pa calcula obligacionnan di futuro, pa e  fondonan di pensioen.  

Tambe lo crea fondonan pa traha vivienda social pa e pueblo trahador.   

3.5.Investigacion ariba e fondo di pensioen crea 7 pa 10 aña pasa.   

Un asunto cu mester di investigacion ta e areglo cu Gobierno a introduci un 7 pa 10 aña pasa, esta e areglo general pa sector priva, unda e Trahador ta paga 2 o 3 % di su salario y e dunador di Trabao tambe ta paga igual na un entidad di e compania di Seguro ENNIA. Mi ta haci mencion di esaki psobra nos sa cu Banco Central ta haci e controlnan necesario.  Pero mi no tin e noticia cual otro organisacion di Trahadornan o Sindicato tambe  ta haci e controlnan ariba e fondo aki.  

For di prensa mi no tin informacion, ni relatonan financiero anual di e fondo aki.  

Aserca ta bon conoci cu na ENNIA-Corsow, un señor cu faam Ansarry, un Persa cu nacionalidad Mericano, kende a cumpra ENNIA-Corsow. Despues di algun aña na timon di e compania aki,          Sr Ansarry a saca banda di un biyon florin Curazoleño pa inverti na Merca, pero despues no a trece e placa bek den ENNIA-Corsow. Concecuencia ta, cu miles di jiunan di Corsow, kendenan a paga pa un bon pensioen y spera un pensioen di 2 pa 3 mil florin pa luna, awor ta ricibi solamente 2 o 3 cien florin pa luna.  

Gobierno di Corsow a interveni y for di presupuesto di Corsow, gobierno ta yuda e famianan perhudica, pa nan por mantene nan cabes ariba awa.    

Pueblo trahador kier sa con e situacion di e fondo na Aruba ta? 

E proposicion pa aumenta e pensioen di biehes di SVB cu 50%, e ta un desicion adhoc y no tin argumento husto. Berdad ta cu e grupo di pensioenadonan cu solamente e pensioen di SVB ta pasando den duro y mester di un ayudo financiero. 

Pa e grupo aki gobierno mester percura pa den un fase transitorio nan por ricibi un entrada extra pa nan no cay den pobresa extremo. Pa esaki Gobierno mester lanta un comision chikitu pa traha reglanan pa soluciona e problema aki. 

4. Bida Carisimo pa e clase trahador. 

Na Aruba nos ta hibando un e bida cu ta carisimo. 

Nos mester pone e mecanismo cu tabata existi den pasado pa controla e subimento di prijsnan  y e control severonan cu mester bin bek pa duna e trahador y su famia un alivio. 

Importadornan di cuminda  tin un poder grandi, esaki nan a ricibi di mundo politico. 

Mi a mencion 5 asunto cu politiconan mester tuma desicionnan ariba: 

Prome no tin un organisacion pa defende consumidornan, for di mundo sindical, for di organisacionnan  social y for di gobieno mester funda un sorto di Consumentenbond.  

Na Aruba nos tabata conoce CAS, Consumidornan Arubiano Solidario.  

Di dos, durante e gobernacion di 2010 pa 2017 a privatisa e  puerto di container, unda nos alimentonan y otro articuonan di uzo ta drenta Aruba. Un grupo financiero poderoso ta maneha e waf  di container, nan prijsnan cu nan ta cobra pa containernan ta hopi determinante ariba e prijs di tur articulonan cu ta drenta via waf. Gobierno bo por bisa no tin ningun clase di control. E meta di e grupo poderoso ta pa nan haci mas tanto ganashi. Gobierno mester hala e desicion aki aden y e servicio ta keda un servicio di Gobierno, manera antes, esaki pa mantene e prijsnan abao.     

Di 3,  e importadornan di cuminda, hopi biaha ta nan ta dicidi ariba e prijsnan y aki tambe no tin e debido control di e Departamento di Asuntonan Economico.  

Di 4, ariba e prijsnan  den e supermercadonan no tin concurencia, parce tin un formacion di cartel pa nan mantene prijsnan halto y no tene diferencia grandi den e prijsnan di articulonan hopi bendi.  Gobierno y organisacionnnan mester tuma medida pa tin mas concurencia pa baha e prijsnan. Nan ta bisa cu e pueblo cu ta cumpra ta e Rey, pero den e casonan aki, e Rey tin cu keda keto y paga loke nan ta pone su dilanti.    

Di 5 mester formalisa e ley cu  e Ministro di Asuntonan Economico anterior y actual tin wanta den su oficina, relaciona cu un interes husto, ora institutonan financiero y otro instancianan comercial ta presta placa o ta bende articulonan ariba cuota, pidiendo interesnan halto.   

5. Falta di vivienda pa trahadornan  

Pa falta di un politica correcto e ultimo 15 pa 20 añanan di gobierno na Aruba, e Arubiano ta perdiendo su tera cu ta wordo cumpra door di extranheronan ricu. Nos politiconan, sigur e ministro di Labor mester uni na fabor di nos pueblo pa trece  leynan pa protega e pueblo Trahador. 

Tin dos problema relaciona cu e falta grandi di vivienda pa trahadornan.  

Prome ta e terenonan y e casnan cu nan por cumpra, no t’ey hopi biaha. 

Pakico, pasobra stranheronan cu placa ta cumpra tereno y casnan barata, drecha nan, haci e construccion mas grandi  o nan ta pone un o dos piso ariba e construccion cumpra y e ta bira un establicimento pa hur cu turista. 

Di dos no tin capital cu interes abao pa e trahador por cumpra via un hipoteca su cas o gobierno ta lanta un fundacion pa construi casnan cu prijsnan abao pa e trahador. 

Pa loke ta e prome problema, Gobierno mester trece un ley pa proteha nos Arubianonan. E stranhero o Hulandes/Europeo cu no tin 10 aña ta biba na  Aruba no por cumpra tereno na Aruba. 

Si e ta cumpli cu e condicion di 10 aña e NO POR cumpra un tereno/cas cu balor menos di 1,5 miyon florin (Miyonymey florin).   

Pa loke ta di dos problema, mi ta pidi atencion pa e parti ariba menciona bao di titulo 3.4. 

6. Final 

Tin mas problemanan general di Trahador pa e gobierno nobo, cualnan ta grita pa solucion 

  • Debenan nacional haltisimo, cu pagonan grandi anualmente na Interes; 
  • Problemanan den enseñansa; 
  • Corrupcion den sector publico; 
  • Falta di profesionalnan; 
  • Pueblo di Aruba ta birando bieuw y hopi anciana(o) no tin e cuido apropia; 
  • Estilo di bida, cual ta causa obesidad; 
  • Soluciona e problema di  “Ilegalnan” na un forma humano, no a la Trump; 
  • Careteranan malisimo; 
  • No tin ayudo na formacion di lidernan sindical; 
  • Cooperativismo, cual ta parti de lucha social di Trahadornan, mester di apoyo di Gobierno;
  • Mas ayudo na e sector primaria, esta e sector cu ta produci cuminda; 
  • Habri e frontera cu Venezuela pa nos por ricibi fruta y berdura barata, tambe pa restablece e lasonan di hermandad entre e pueblonan di Aruba y Venezuela;
  • Varios mas problema.