Ayera a ser celebra e Dia Internacional di Hende Muhe. Maske ta un dia despues, mi lo dedica un poco di atencion na algun acontecimento organiza pa hende muhe cu e intencion pa tin e mesun derecho cu hende homber y cu a yama e atencion di tur hende. E prome lucha tabata e lucha pa por vota. Esaki a cuminsa prome na Merca y despues algun pais na Europa a cuminsa exigi mescos. Algun grupo di Hende Muhe tabata desea e derecho di vota pasobra nan tambe tabata desea di expresa nan opinion y nan ideanan. E lucha aki a bira mas fuerte ora e Tratado di Roma tocante e Derechonan Humano a ser firma pa varios hende te cu esaki a bira realmente un Tratado Internacional. Su prome articulo ta basa riba IGUALDAD: igualdad di raza, genero (conocí como “gender”), status economico: rico of pober, status social, religion, estado civil: casa, soltero, no casa pero ta biba hunto etc.
Gender of Genero ta ser uza como diferencia biologico: hende homber of hende muhe. Tin otro sorto di genero, por ehempel transgenero, homo sexual, lesbiano, bisexual etc. Esaki ta ser marca mas pa e sociedad den cua nos ta biba y esaki ta mas difícil di ser acepta pa tur hende. Tog articulo 1 di e Tratado di Roma ta stipula cu NO mag tin DISCRIMINACION. Na Aruba nos a hancra e articulo aki den nos Constitucion como e prome articulo. Cu otro palabra e ta conta pa nos na Aruba tambe.
Mi ta desea di pone atencion awor na e palabra di IGUALDAD. Pa ley (art.1 di nos Constitucion) hende homber y hende muhe tin e mesun derechonan. Den realidad esaki ta diferente. Realidad ta cu hende homber ta ser trata cu mas derecho pasobra por ehempel e ta cabes di e hogar (famia) y hopi biaha doño di e cas unda e famia ta biba. E ta dicidi kico ta ser cumpra, y con esaki ta ser paga. Hopi biaha e ta esun cu ta traha y gana e placa cu cua e famia ta biba. Ultimo aña a bin cambio den esaki y e hende muhe tambe ta bay traha, sea pasobra un sueldo NO ta yega pa paga tur debe of pasobra e (tambe) a studia y ta desea di aporta na su hogar. Y akinan e diferencianan ta cuminsa. Den mi estudio haci tocante violencia contra hende muhe, ta hopi remarcabel cu diferencia den salario di e hende homber y hende muhe hopi biaha ta origen di discordia. Cu otro palabra: pleitamento. Especialmente ora e hende muhe gana mas cu e hende homber! Esaki ta basa riba loke ta ser yama Patriarchismo: basa riba e palabra patriarca (cabes di cas of di un nacion). Popularmente yama: Machismo. E lucha di hende muhe pa derecho igual ta ser yama Feminismo. Na cuminsamento e prome feministanan a pasa den duro. Nan tabata ser
yama pa tur sorto di cos mahos, humiya, maltrata, pusha, insulta etc E tabata un lucha duro pero poco poco e hende muhe tabata avanza. Hopi a bay studia, y a bira juffrouw di skol, verpleegster, dokter, abogado y hasta a drenta politica. Na Aruba nos a biba y ta biba keto bay e cambio aki pasobra nos ta un isla Hulandes y Hulanda, siendo un pais Europeo, ta pertenece na e paisnan cu a cuminsa reconoce e hende muhe como un suheto cu propio sabiduria y boluntad. Si nos haci un comparacion cu Centro y Sur-America y hopi isla den Caribe. nos ta wak e diferencia. Lesa loke a sali di Honduras den corant tocante trato di hende muhe eynan. Kizas awor cu un hende muhe a ser nombra como presidente e situacion lo por bira miho pa e hende muhe di e pais aki.
Pero na Aruba tambe falta hopi trabou pa haci. Si nos tin igualdad di derecho, dicon tin hopi violencia contra hende muhe ainda? Pasobra e educacion na cas ta laga hopi di desea. Nos ta lanta nos mucha muhenan diferente na nos mucha hombernan. Mucha muhe ta haci trabou di cas: bari, mop, haci limpi, cushina. E mucha homber NO ta haci e trabounan aki pasobra nan NO ta muhe. Hopi hende muhe cu ta traha den dia pa yuda cu un entrada extra, ta yega cas hopi cansa pa cushina, baña e muchanan, duna e cachonan di come etc. Y ora e subi su cama, boso ta comprende cu e no tin gana ni forsa mas pa please meneer. Esaki mester cambia. Nos mucha hombernan mester siña yuda na cas: muha mata, duna cacho di come, drecha su cama y camber, pasa un basora, yuda cu su rumannan chikito etc. Esey lo no hacie bira menos homber. Y cuanto homber no tin cu ta tremendo CHEF? Ban kibra e patronchi aki. Siña boso yui muhe y yui homber y Meneer, cu tur hende mester yuda na cas. E ora ey Mami lo tin mas gana y brio pa haci algo leuk den weekend cu henter famia. Nos por!
Tin hopi pais cu ta mas atrasa cu nos y cu no ta worry mes si tin Tratado of no. Paisnan unda hende muhe no tin ningun derecho. Hopi pais musulman y Africano. Unda hende muhe no mag bay skol y mester ta bisti di un manera cu bo no por wak ni nan wowo. Danki Dios, nos ta mas adelanta. Ban sigui traha pa un pais unda IGUALDAD ta reina di verdad.
Skirbi pa mr. Lily Rasmijn-Marval