WILLEMSTAD, 5 di òktober 2021 – Promé Minister Gilmar Pisas a risibí djaluna 4 di òktober último e promé ehemplar di e Informe Anual 2020 di Konseho Sosial Ekonómiko (SER). Den e informe ta duna un relato detayá di e aktividatnan i resultadonan di SER durante di e aña 2020 i ta asentuá e nesesidat i urgensia di un transishon rápido pa sali for di e maneho di krísis aktual i yega na un maneho di rekuperashon sostenibel i duradero.

Den e prólogo di e Relato Anual 2020 di e órgano di konsulta i konseho di gobièrnu i di parlamento ta suprayá ku e krísis di COVID-19 a oumentá e kontradikshonnan i insertidumbrenan na Kòrsou i ku, kontrali na loke e último añanan a bini ta sosodé, ta nesesario i di gran importansia un esfuerso kolektivo pa identifiká i atendé di un forma diligente ku e faktornan struktural ku ta impedí un desaroyo sosioekonómiko ekilibrá i duradero. “E índise di pobresa a sigui oumentá na Kòrsou komo konsekuensia di e krísis di COVID-19. Insiguridat laboral, kalidat di trabou ku ta disminuyendo, skarsedat den sektornan sosial, un mantenshon atrasá di servisionan públiko i disminushon di resultadonan edukativo ta sintomátiko pa e aparente inkapasidat kolektivo na Kòrsou i e inabilidat pa tuma desishonnan urgente pa eliminá e bareranan institushonal, legal i atministrativo ku ta opstakulisá desaroyo i kresementu.”

Por lo tantu, sigun SER, ta di sumo importansia pa “ataká e kousanan di nos problemanan, e biaha aki sí, di un manera struktural i pa invertí di un forma supstansial den mehorashon di bienestar, den kresementu di nos kapasidat pa optené ingresonan den futuro, den seguridat di trabou i di entrada, den servisionan públiko sólido riba tereno di enseñansa, kuido i seguridat. Den e kuadro aki ta importante pa restablesé konfiansa bèk di siudadanonan i di empresarionan den gobièrnu. Tambe mester duna mas igualdat di oportunidat na tur ku ta habitá nos isla pa asina krea un ambiente di bida sostenibel, awor i pa futuro.

Programa sosioekonómiko kreativo

SER ta premirá ku e periodo benidero lo ta unu ku lo eksigí hopi di nos kapasidat di adaptá na sirkunstansianan nobo. “Transishonnan riba nivel mundial, manera un digitalisashon aselerá, globalisashon i kontinuashon di envehesimentu di nos poblashon, lo kondusí na kambionan importante den empleo entre sektornan i kambionan den kontenido di trabou. Pa nos komunidat por konfrontá e transishonnan menshoná di un manera adekuá i diligente, ta nesesario formulá un programa sosioekonómiko ambisioso, multi-fasétiko i kreativo ku ta reforsá agilidat i resistensia di nos ekonomia i ku ta ofresé mas seguridat na nos hendenan. Ta importante pa trayektonan prometedor ku ta derivá for di akuerdonan firmá riba nivel di reino Hulandes (entre otro pakete di pais), ser atendé i ehekutá rápidamente.”

SER ta konsiderá konsekuentemente ku ta di sumo importansia, teniendo na kuenta e transishonnan grandi menshoná, pa invertí den ahustenan nesesario: den formashon, kapasitashon i desaroyo kontinuo di personanan (lifelong learning), den organisá un infrastruktura ku ta ofresé hendenan e posibilidat pa permanesé empleá den nan trabou aktual o pa rekapasitá nan pa trabounan nobo ku ta ofresé nan un remunerashon hustu, seguridat laboral i un mihó grado di protekshon sosial. “Ta nesesario invertí aworakí den nos sektor públiko, den nos futuro poder di generá entrada pa medio di ampliashon di nos kapasidat di inovashon pa asina nos por ta mas produktivo, den amplia inklushon pa medio di mas igualdat di oportunidat i di un repartishon mas hustu i di un kalidat di bida mihó i sostenibel. Mester invertí den alsa nivel di nos prosperidat.”

Prosperidat amplio

“Pa por alkansá a metanan menshoná, nos, komo sosiedat, mester konsentrá nos mes riba e konsepto di prosperidat amplio (brede welvaart) ku ta impliká tene debido kuenta ku loke realmente ta biba den komunidat i preokupashonnan básiko ku ta biba bou di nos hendenan. Preguntanan manera: Mi ta biba den komodidat i seguridat? Kon ta pará ku futuro di mi yunan? Mi por sigui paga tur mi obligashonnan finansiero fin di luna? Mi formashon ta brinda posibilidat pa haña un trabou adekuá?, ta preguntanan ku ta relatá na e konsepto di ‘prosperidat amplio’ ku tin di aber ku kalidat di bida i ku kalidat di e ambiente den kua nos ta biba i e interakshon entre nan dos. Den esensia ta trata di tres pilá ku ta relatá na otro: produktividat, inklushon i kalidat di bida.” Na opinion di SER esaki ta obligá nos aserká kresementu ekonómiko di un forma diferente, teniendo debidamente na kuenta ku e retonan sosial i medio-ambiental.

Basá riba e ambishon pa mas tantu hende posibel por partisipá na e prosperidat amplio aki, SER lo konsentrá su mes, den su kalidat komo asesor di gobièrnu i di parlamento riba asuntunan sosioekonómiko, a mediano plaso riba tres área. Partikularmente SER lo pone atenshon riba:

– invertí den prosperidat en general, den sektor públiko i den kapasidat pa generá futuro entrada

– merkado laboral, polítika di ingreso i igualdat di oportunidat i

– maneho presupuestario

SER: pensadó krítiko i konstruktivo

Basá riba señalnan kouteloso ku, pa loke ta trata e krísis di COVID-19, e pió ta tras di lomba, ta nesesario hasi e transishon di un maneho di krísis pa un maneho di rekuperashon sostenibel mas rápido ku ta posibel. SER lo apoyá e transishon aki dunando su pensamentu krítiko i konstruktivo i aktuando di un forma determiná. Komo órgano di konseho i di konsulta permanente, ku ta konsistí di impresarionan, trahadónan i ekspertonan independiente, SER lo sigui apoyá tur paso pa yega na un merkado laboral di futuro ku lo por ofresé trahadónan trabou digno, duradero i sostenibel, seguridat di entrada i na empresanan e fleksibilidat nesesario pa por sigui inová i amplia oportunidatnan. SER lo monitòr di forma intensivo avansenan riba e áreanan aki den e periodo benidero. Den kaso ku ta nesesario, SER lo formulá rekomendashonnan adishonal na gobièrnu i parlamento.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here