E  problema aki, semper a existi durante historia di humanidad. Ora tin situacionnan dificil pa pueblo por sobrevivi, e ser humano pa su sobrevivencia ta wak den emigracion como e solucion pe y su famia. Hopi biaha e ser humano ta emigra pa un periodo, gana placa, manda placa pa famia y si por ta bolbe bek. Awe e imigrante ta pasando den duro si nos wak kico ta pasando na Merca, na Europa y na  hopi paisnan. Na Merca presidente Trump a presenta su medidanan pisa contra e imigrante, Europa cu critica arriba Trump toch nan ta sigui e mesun ehempelnan di Trump.

Aruba a pasa den e periodo dificil aki den e añanan dificil di 1910 pa 1925. Apesar di ta un colonia Hulandes, nos no a ricibi e ayudo necesario di Hulanda, hasta dokternan tabata bini di Merca.

Segun  informacionnan di e  temponan ey, hopi hende, specialmente muchanan tabata muri di hamber. Esaki a causa cu hopi hombernan a bay traha na CUBA, Colombia, Venezuela y mas pais.  Tin casonan cu e famianan completo a emigra. Hopi a bolbe bek, otronan a keda traha y biba na e pais cu nan a emigra. Pues e imigrante ta un trahador, kende ta Sali for di un situacion insigur na su pais pa bay traha y biba den un otro pais cu e speransa cu su situacion social/economico/financiero lo mehora.

Aruba a conoce varios olanan di imigracion.

Despues cu refinaderia Lago a habri su portanan na 1928, nos a conoce varios olanan di imigracion den e añanan 30-40-50, specialmente di e paisnan di Habla ingles den Caribe, tambe di Colombia y Venezuela, Corsow, Bonaire y Surnam. Mayoria tabata pa traha den e refinaderia Lago. Despues den e añanan 1988 pa 2005, nos a conoce e imigracion di hendenan, specialmente di Colombia, Venezuela, Peru, Filipinas pa traha den e hotelnan construi cu garantia di Gobierno. E Ola di imigrantenan aki, cu den lineanan grandi a cumpli cu un plan o sistema cu gobierno a stipula. Maske aki y aya tabatin fayonan, pero den lineanan grndi no  tabatin problemanan grandi. 

Como 10 pa 15 aña pasa a inicia otro ola di imigracion,  di paisnan di Latino-America, specialmente di Venezuela pa traha den construccion.  E Venezolanonan den mayoria di caso tabata drenta via lama cu boto/lancha. E ola di imigracion aki ta conoci tambe como e ola di trahadornan sin papel di residencia na Aruba, esta loke nos ta yama ilegal. Awe Aruba parce tin e record mundial pa loke ta e percentahe di trahadornan imigrante cu ta ilegal den comparacion cu e trahadornan local y tambe pa loke ta e percentahe di población ilegal den comparacion cu e población inscribi legalmente.

E gueranan inmoral na Medio-Oriente a causa un emigracion grandi for di Medio-Oriente. 

Awe, ta bon pa wak e problema aki na USA y Europa. E  imigrantenan na Europa y na Estados Unidos tin motibonan  politico, unda e paisnan di Nato cu Merca na cabes, pa motibonan  politico/ideologico  a invadi y ocupa paisnan, tambe dor di impone   sancionnan  y boycot contra hopi pais, treciendo problema financiero y pobresa na e paisnan aki. E subdesaroyo causa pa e Neo-liberalismo,prome e neo-colonialismo, mas prome e colonialismo, tambe ta factornan cu tin di haber cu e  problemanan di e pueblonan aki, cual ta causante di e emigración for di Africa y Latin-America.

Na Europa por bisa cu e imigrantenan ta principalmente a consecuencia di e gueranan inmoral di e paisnan di Nato na medio Oriente e siglo aki, specialmente di Merca. Merca y e paisnan di Nato a invadi hopi paisnan  Arabe y Muslim. Nos por menciona Afghanistan, Libya, Syria, Irak, Libnon, Jemen, Sudan, Iran y mas. E gueranan aki a causa situacionnan financiero malo, desempleo y pobresa pa e pueblonan.   Na Syria, despues cu a start e politica di Nato, specialmente di Merca pa un Regime Change na 2010/2011. Hunto cu esaki a start e sancionnan contra Syria. 

Otro país for di cual tin hopi imigrantenan na Eurpa ta Afghanistan. Ta bon pa refresca memoria di hopi cu e guera di Merca y Nato contra Afghanistan a cuminsa despues di e acusacion contra Bin Laden, un persona di Saudi Arabia kende tabata biba na Afghanistan, cu Merca a acusa di  ta e autor intellectual di e bashamento abao di e Twin Towers na 9/11, 2001. Esaki despues cu Bin Laden tabata un agente di CIA/Merca den e añanan 80 di siglo pasa pa yuda Mericanaonan lucha contra Union Sovietica.

Matamento di Gaddafi a caba cu Libya, a crea imigracion masal  di Africanonan 

Ta conoci for di mundo Arabe cu den reunionnan di Liga Arabe, añanan 70 di  siglo pasa te inicio di e siglo aki, Sadam Hussein di Irak, Gaddafi di Libya y Assad prome e tata y despues e jiu Bashar como presidente di Syria, semper tabata ataca e Monarkianan y otro presidentenan Arabe di tabata semper cu posicionnan debil contra Israel, relaciona cu Palestina, cual tabatin di haber cu hortamento di tereno di Palestina dor di Israel y tambe matamento di hopi Palestino.

Segun e conocido comentarista Jeffrey Sachs, kende a declara poco tempo pasa cu Israel a duna Merca na 2002, un lista di 7 pais pa ser ataca y trece Regime Change. E paisnan ta Irak,  Libya, Syria, Libanon, Sudan, Jemen, y Iran. 

Na 2003 paisnan di Nato a ataca Irak y después a horca nan Presidenet Sadam Hussein.

Libya, e pais mas rico na Africa, su presidente Gaddafi tabata manera un Baluarte contra emigracion for di paisnan di Africa. Despues cu Nato a mata Gaddafi 20 oktober 2011, huida di Africanonan den barco pa Europa for di Libya a crece enormemente.

Syria

Na Syria a inicia un guera pa Regime Change na 2011. Un guera yama y financia pa e paisnan di Nato, na cabes Merca, pa baha e gobierno di Bashar al-Asad.  E servicionan secreto di paisnan di Europa a duna ayudo grandi na e Jihadistanan, hopi Marocanonan, cu tabata biba na West-Europa, cu nan  por a biaha libremente bay Turkia. Aya nan ta ricibi nan training militar  prome cu ingresa den Syria, cual tabata hopi facil pasobra ta Turkia tabata domina militarmente e frontera Turkia-Syria.  

E guera civil na Syria a causa cu como 7 miyon Syrio a consecuencia di e situacion dificil,    no tin trabao mas, no tin placa, hopi ciudadnan y pueblonan destrui a crea hopi hamber,   a dicidi pa cuminsa cana, bay nort, direccion di Alemania/Hulanda. E problema di imigrantenan=refugiadonan economico na Europa Occidente ta ser forma pa gran  parti dor di habitantenan di Syria a consecuencia di un problema crea dor di e propio Gobiernonan di Europa Occidente y Merca, tambe dor di e imigrantenan di otro paisnan Arabe y di Africa. E problema di imigrantenan na Europa ta grandisimo . Un Europa cu no por tuma tur e imigrantenan. Aserca un gran parti di e pueblonan di e paisnan di Union Europeo ta tumando un posicion radical contra imigrantenan, hasta den hopi caso discriminacion y tambe uzo di violencia contra e imigrante. E prueba di un posicion radical contra, ta bisto den e apoyo di e partidonan politico cu den nan bandera tin posicionnan clave contra e imigrante.   

Imigrantenan na Estados Unidos.

Na Merca e imigracion di paisnan latino y poco tambe di paisnan Africano ta e problema awe.  Merca ta un pais construi dor di imigrantenan, semper imigrantenan tabata drenta Merca sin problema. 

E mas di 300 miyon habitante di color blanco ta descendientenan di imigrantenan di Europa, no nativo di Merca. Ta ser bisa cu actualmente tin como 40 miyon Mexicano ta biba na Merca, imigrantenan y hendenan cu pa generacionnan ta biba na Merca. Tambe miyónnan for di e teritorionan cu tabata pertenece na Mexico, pero horta dor di USA den varios guera contra Mexico den siglo 19 y inicio di siglo 20.  Colombia tambe tin como 5 pa 6 miyon habitante bibando na Merca.

Otro problema ta e fluho di imigrantenan Venezolano. Despues di e boycot y sancionnan contra Venezuela na 2019 dor di Gobierno Trump/Merca, e entrada presupuestario di Venezuela a baha cu 99%. Esaki a causa problema grandi na e pais petrolero, trancando e pais. Esaki tabata e rason di Merca pa crea caos y trece un Regime Change pa Merca por gara e Petroli den suelo di Venezuela. Esaki Trump a declara na varios ocacion. E no a logra.

E bahamento di presupuesto di 99% a paralisa e pais, Gobierno sin entrada, cual a causa problemanan grandi manera desempleo, no tin placa pa cumpra cuminda, hopi hende tabata sinti e hamber. E presidentenan di paisnan Latino-Americano na 2019, Duque di Colombia, Piñera di Chili, Bolsonaro di Brazil, Macri di Argentina, Elliot Abrams representante di Gobierno Trump pa Venezuela, tur gobiernonan ultra-derechista y cu tabata apoya e politica di Juan Guaido y  Trump/Merca,  a bisa e pueblo di Venezuela, kendenan tabata en busca di un solucion pa nan problemanan grandisimo,  pa nan bandona Venezuela. Como 7 miyon Venezolano a cuminsa cana direccion di e paisnan Latin-America y Merca. Pa Aruba, hopi a subi lanchanan y drenta ilegal Aruba.

Na Aruba, e problema di imigracion ta: Cheap Labour, Trahadornan ilegal y no paga belasting.

E problema di e imigracion  aki na Aruba, nos politiconan di e ultimo 15 añanan ta culpable, ya cu den e maneho aki nos no a conoce un planiamento di un política Económico/Social y  Laboral. Por bisa cu nos  politiconan a sera wowo pa e problema aki. Esnan cu placa, hopi biaha stranheronan por a cumpra terreno y construi nan edificionan cu ilegalnan pa engrandece nan rikeza y después opera sitionan hotelero pa ricibi turista, cual ta un negoshi lucrativo. Mas lucrativo e ta bira, pasobra no ta cobra belasting ariba e grupo di riconan aki. Un palabra hopi uza ultimo tempo ta leverage. 

Nan cu nan poder financiero tabatin un LEVERAGE via nan poder pa influencia Politiconan na Aruba y ricibi bentahanan strategico. 

Ora nos haci comparacion cu e imigracion na Europa y Merca nos ta wak cu e imigracion illegal na Aruba a sosode den e mesun periodo. Nos tabata den un mundo Unipolar, unda e Neo-Liberalismo tabata mas fuerte cu nunca. E ingredientenan fuerte di e imigracion aki na Merca, na Europa y tambe serca nos ta: Cheap Labour, trahadornan ta illegal, no tin control y no ta paga impuesto.  

Nos politiconan a faya, specialmente e ministronan di Labor y e ministronan di Economia.

Seramento di wowo, di hopi politiconan pa e política malo aki, a yuda e grupo di riconan, aplicando un sistema di ayudo dor di compinchinan y amigonan politico. E fenomeno di Cheap Labour a ser practica na e construccionnan di Hotelnan y AIRBNB-nan pa loco, specialmente na Noord. 

E maneho aki sin planeamento a crea un disaster pa e pueblo di Aruba, sigur den e distrito di Noord ya cu casi no tin e terenonan disponibel mas pa e pueblo di Aruba. E maneho aki a crea hopi rikesa pa un grupo cu no ta di Aruba. Bo ta tende cu hopi biaha ta mafiosonan ta tras di e proyectonan aki. Nos ta tende di hendenan di Merca, di Rusia, di Canada, di Hulanda, di esnan cu a horta placa di Citgo na Merca,  di e Narconan. Tambe tabatin hendenan di Aruba honrado, cu no ta mafia, pero a uza, e Sistema di Cheap Labour y no paga belasting, pa engrandece nan rikesa. 

Principalmente e ministronan di Labor cu mester a traha un plan strategico pa combati e ehercito di trahadornan ilegal. Nos conoce e palabranan bunita MAN-POWER-PLANNING, pero no uza. 

Otro ministronan cu tambe ta carga culpabilidad grandi ta e ministronan di economía, nan mester a planea construcciónnan di hotelnan y di AIRBNB-nan, den combinación cu e Man-Power-Planning di e ministro di Labor y no crea desastre cu e permisonan pa construcción..

E pensamento y plan di e riconan aki ta fácil. Cu nan “Leverage” ariba política na Aruba, nan a planea nan plan: Cu construccionnan pa turismo bo por gana hopi mas placa compara cu proyectonan di construccion pa pueblo, aserca e ganashi ta mas barbaro si uza Cheap Labour y no paga impuesto. Despues ta gobierno mes ta hinca dozenanan di miyonnan den ATA pa promove Aruba pa yena nan establicimentonan turistico.

Politiconan a sera wowo pa e problema aki, no a goberna y awe nos tin un problema grandisimo.                   

Awor e solución na Aruba no ta fácil.

Den prensa e ministro di Husticia a mustra un plan pa e problema laboral cual no ta bisa mucho cos. Atrobe e ta parce un plan no bon studia y simplemente benta den prensa pa ricibi su aceptación.

Lo duna permiso na tur trahador stranhero, tambe e ilegal cu no tin dunador di trabao. Wel tur ilegal tin dunador di trabao, pero e tipo aki, esta e Patron, ta scondi. Pa gobierno “Patron Scondi” ta nifica cu e ilegal no tin un patron y e ta legal pa busca su permiso.

Mi ta di opinión cu e problema di e trahador ilegal mester di un solución, anto social. No uno a la Trump. E nivel di pensamento social di e Arubiano ta hopi mas halto cu esun di Trump. 

E trahador ilegal ta un producto di e mal maneho di gobierno y di e empresarionan rico, kendenan kier a engrandece nan rikeza. E imigrantenan ta pasando den duro, no tin lugar drechi pa nan biba, hopi biaha ta uza e palabra Choza. Esta nan ta biba den lugarnan no-digno pa e Aruba cu su GDP haltisimo, hopi tin famia cu muchanan cu a nace na Aruba y muchanan cu ta bay school.

E problemanan relaciona cu e imigrantenan y sigur esnan ilegal ta grandi. 

E solución no ta duna un permiso pa e e ilegal bay traha den un hotel y problema ta soluciona.

Aruba tin un Tourism Overdevelopment, un desaroyo turistico demasiado pa un isla chikito manera Aruba. Nos medio-ambiente ta bay atrás, nos cultura ta bay atrás, no tin e infra-structura adecua pa e desaroyo turístico, costo di bida ta subi pa e población local y hopi mas aspectonan negativo pa e Arubiano. No tin e espacionan mas:

  • Pa construi casnan pa e nos pueblo y pa e imigrantenan;.
  • Mester mas carretera y no tin lugarnan mas;
  • Ta bay na elimina parti di naturaleza.

Gobierno traha un team di expertonan pa trece solucionnan.

Mi persona ta pensa pa gobierno traha un comisión amplio cu participación di expertonan di e partidonan político, preferibel no-politico, E politico ta parti di e problema y awor nos kier solución. Tambe  experto, for di mundo sindical, maske sindicalismo ta pasando den su momentonan mas dificil y di empresarionan.  

Un team di expertonan pafor di e ambiente di política partidario pa trece solucionnan.

Mi ta pensa, no di AHATA, ni di ATA, ni di e gremio di AIRBNB, pasobra nan tin otro metanan. Nan ta e autornan di e Tourism Overdevelopment. 

E plan di e ministro di Husticia sigur tin e backing di esnan poderoso den e industria di Turismo.
Aki mi ta pensa ariba e cadenanan Hotelero cu un base fuerte na Aruba. Nan sigur ta wak nan futuro financiero, pa gana mas placa y asuntonan cu por yuda Aruba no ta ariba nan agenda.

Un comisión ta traha un plan amplio cu solucionnan ariba varios terreno.    

  • E situación laboral na Aruba, unda ta tene cuenta cu e posición di e trahador Arubiano y e stranhero legal, cual ta bini na prome lugar.
  • E comisión mester tene cuenta cu e Sustainable Development Goals 2030 (SDGs) di UNO. 
  • Plannan pa combati e Tourism Overdevelopment na Aruba.
  • Yuda financieramente e Arubiano den e regionnan turístico pa traha 1 te 3 camber pa AIRBNB o B.B. pa e famia tambe probecha di turismo y no bende su terreno cu cas.
  • Traha un plan pa e donñonan di AIRBNB paga nan impuesto manera debe ser. 
  • E  stranhero o Hulandes/Europeo cu no tin 10 aña ta biba na  Aruba no por cumpra tereno na Aruba.
  • Si e ta cumpli cu e condicion di 10 aña e NO POR cumpra un tereno/cas cu balor menos di 1,5 miyon florin (Miyonymey florin).  

Tin hopi mas asuntonan cu mester tene cuenta cu nan, pero esakinan ta trabao di expertonan.

Gregorio Wolff