Donald Trump, presidente di Merca, a bolbe pone atencion riba su strategia di invoerrechten (arancel) como un manera pa proteha industria Mericano y reduci e deficit comercial di su pais. Na maart 2025, su anuncionan di impone invoerrechten halto – manera 25% riba producto for di Mexico y Canada, y 10% of mas riba China – a keda un topico di discusion grandi. Pero kico e impacto di esaki por ta, no solamente pa Merca mes, sino tambe pa un isla chikito manera Aruba cu ta depende di comercio internacional? 

Aki nos ta analiza e efectonan posibel.

Impacto pa Merca

Pa Merca, e invoerrechten ta un arma di dos banda. Pa un banda, Trump ta argumenta cu esaki lo yuda industria local, manera esun di auto y metal, door di haci e productonan importa mas caro, incentivando consumo di producto “Made in USA”. Sin embargo, e expertonan di economia ta adverti cu e strategia aki por hiba na inflacion. Si un compania Mericano cu ta importa material for di Mexico, Canada, of China tin cu paga mas, nan lo pasa e costo adicional  n’e consumidor. Por ehempel, un producto manera un wasmachin of un blusa por subi di prijs significativamente, manera a pasa durante su prome termino cu e “washingmachine effect” di 2018.

Ademas, Merca su economia ta hopi conecta cu su bisiñanan. Mas cu 40% di su importacion  ta bin for di Mexico, Canada, y China y un interupcion den e cadena di suministro por afecta sector manera di auto y manufactura (Fabricacion). Si e paisnan afecta contesta cu invoerrechten di represalia – manera Canada y Mexico a indica – e productonan Mericano por bira mas caro pa exporta, reduciendo competitividad. E mercado financiero ya a mustra señal di preocupacion, cu e accionnan cu a cay y e peso di dollar cu ta fluctua despues di e anuncionan.

E consumidor Mericano tambe por sinti e peso. Un estudio di Universidad di Yale a pronostica cu e invoerrechten por costa e famianan Mericano un promedio di $2,000 pa aña, mientras cu e prijs di producto esencial manera gasolin y alimento por subi si importacion di petroleo for di Canada of Mexico wordo afecta. Den un economia cu ya ta mustra señal fragil, esaki por hiba na menos gasto di consumido y, posiblemente, un resecion.

Impacto pa Aruba

Pa Aruba, un isla cu un economia chikito y habri, e impacto di e invoerrechten di Trump ta mas indirecto pero no menos importante. Aruba ta depende di turismo (mayormente for di Merca) y importacion pa su suministro di producto – for di Merca, Europa, y otro region. Si e economia Mericano sufri inflacion of un recesion, e turistanan Mericano – cu ta forma e mayoria di bishitante di Aruba – por tin menos placa disponibel pa biaha. Esaki lo reduci entrada di dollar p’e sector turistico, cu ta e motor principal di Aruba su economia.

Di otro banda, si prijs di producto na Merca subi, Aruba por sinti esaki den e costo di importacion. Hopi di e loke cu Aruba ta importa – manera alimento, material di construccion, y producto di consumo – ta pasa via Merca of ta wordo influencia pa su mercado. Un aumento di prijs na Merca por hiba na un ripple effect, haciendo bida na Aruba mas caro p’e habitantenan y e negoshinan local. Ademas, si e invoerrechten wordo afecta, e comercio cu China, e disponbilidad y prijs di producto barata cu Aruba ta importa indirectamente via Merca por cambia.

Un futuro insigur

E anuncionan di invoerrechten di Trump ta crea un panorama di insiguridad. Pa Merca, e riesgo ta inflacion, un posibel resecion y un guera comercial cu su aliadonan mas cerca. Pa Aruba, e consecuencianan ta mas sutil pero real: menos turismo, prijs mas halto, y un economia local mas vulnerabel. Mientrastanto, e paisnan afecta ta preparando nan contesta, y e mundo ta warda pa mira si Trump lo sigui cu su promesanan of si esaki ta un tactica pa negocia concesion.

Na final, tanto Merca como Aruba lo tin cu adapta n’e cambionan cu por bin. Pa Merca, e pregunta ta si e ganashi di industria local lo ta bale la pena e costo pa consumo; pa Aruba, e reto ta pa proteha su economia chikito den un mundo unda e decisionnan di un potencia grandi tin un impacto desproporcional.