Prome Minister Evelyn Wever-Croes:

Dialuna mainta, Prome Minister Evelyn Wever-Croes a duna splicacion di e logro grandi pa nos pais, esta cu a yega na un areglo mutuo, un ‘Onderlinge Regeling” y COHO no ta bin mas. Ya caba siman pasa diabierna durante e conferencia di prensa cu a tuma luga na Sint Maarten, Premiernan di Aruba, Corsou y Sint Maarten hunto cu Secretario di Reino, Alexandra van Huffelena anuncia cu e COHO a wordo bari fey mesa y no lo bin mas. Esaki ta un logro grandi, danki na e union y positivismo cu Corsou, Aruba y Sint Maarten a demostra. COHO ta wordo reemplasa pa e “onderlinge regeling” cu ta un areglo cu ta respeta e posicion autonomo di nos pais. “Tin dos logro grandi cu e “onderlinge regeling” aki ta encera. Uno ta cu no ta bin un ley di reino, rijkswet y di dos, no ta bin e organo COHO. Den e areglo aki, nos mes ta esun cu ta bay determina kico ta e miho pa e futuro di nos pais”, Prome Minister a enfatisa. 

HISTORIA, KICO TA COHO?

Dia 13 di Maart 2020 tabata e fecha na unda e prome caso di Covid a bati na nos porta. Gobierno mesora a realisa e momento ey caba cu mundo financiero ta cerando su porta pa fiansa pa Aruba y esaki a resulta tambe di ta berdad. E efecto devastador di Covid pa Aruba ya e tempo ey caba a wordo resalta y manera IMF mes a bisa, Aruba tabata un di e islanan mas fuertemente afecta pa e pandemia debi na e tendencia grandi di tusimo. E unico alternativa cu a resta e tempo ey tabata di bay bati na porta di Hulanda pa pidi pa nan Aruba cu sosten di likides. E prome dos lunanan despues di Maart, Hulanda a presta nos placa bou di varios condicion. Entre otro mester a corta salario di empleadonan publico y di Ministernan y Parlamentarionan. Tambe mester a corta den AZV cu 60 miyon, mester a bin cu normanan maximo den salario pa directornan di compania estatal y un cantidad di otro condicionnan cu a wordo poni. 

GOBIERNO TA ACEPTA:

Gobierno no tabata tin otro alternativa cu acepta pasobra na e momento ey tabata tin metser di placa pa yuda sector priva, pa evita cu hopi compania bati bancarota. Mester a yuda nan pa mantene hende den servicio y mantene maske ta parti di nan salario. Tambe mester a bin cu FASE pa yuda esnan cu a perde trabou pa nan tin toch un entrada pa asina compensa parti di nan entrada cu nan a perde door di Covid. Tambe tawatin mester di placa pa cubri gastonan gigantesco cu nos tabatin cu e pandemia mes, esta gastonan di salud, vacunacion etc. Y tambe tawata tin mester di placa pa sigui goberna nos pais. 

CONDICION DRACONICO DI HULANDA:

Sinembargo despues di dos luna, na fin di Juni, Hulanda a indica cu e no lo sigui duna e fiansa aki sin un condicion draconico y e condicion aki nan a yama CHE (Caribisch Hervorming Entiteit) cu despues a cambia pa Caribisch Orgaan voor Hervorming en Ontwikkeling (COHO). Esaki tabata un organo cu Hulanda a pone como condicion cu durante 6 aña, e comision aki cu ta existi di tres persona apunta pa Hulanda lo determina con Aruba, Corsou y Sint Maarten lo mester implementa e reformanan y a cambio e ora Hulanda lo a presta e placa cu tawatin mester pa sobrevivi durante e pandemia. 

REUNIONNAN CU STAKEHOLDERS, GREMIONAN Y PARTIDONAN POLITICO:

E momento aki, Gobierno a cuminsa cu varios reunion cu stakeholders, cu gremionan sindical y comercial, y cu partidonan politico cu no tabata representa den Parlamento y esnan den Parlamento. E conclusion di e reunionnan tabata ta cu e pakete di COHO no tabata por a wordo acepta. Eynan ta unda e negosiacionnan intenso a cuminsa pa algun luna largo, mientras cu na caminda mas gremio tabata pidi pa Gobierno acepta pa caba pasobra Aruba tabatin mester di e placa. 

DESPUES DI NEGOCIACIONNAN INTENSO, GOBIERNO TA ACEPTA:

Pero gobierno kier a negocia cu Hulanda y despues di varios negociacion intenso na Hulanda, Gobierno a acepta e condicionnan dia 13 di November 2020. Prome Minister Evelyn Wever-Croes a bay Hulanda pa firma e acuerdo pa ehecuta e reformanan den e Landspakket. Landspakket ta un discucion separa di COHO. Landspakket ta e reformanan cu tin cu implementa den bo pais cual 80% di nan tabata propio ideanan di Gobierno. Banda di esey lo a bin un ley di COHO pa percura con ta bay maneha cierto apsectonan di e reforma. 

PARLEMENTONAN TAWATA CRITIC RIBA COHO:

Na aña 2021, Gobierno a presenta e ley aki di COHO na Paralmento di Aruba, Corsou, Sint Maarten y Hulanda y tur cuatro tabata hopi critico riba e ley. Nan tabata hopi critico riba e condicionnan y e sistema cu Hulanda a bin cu ne cu porcierto ta e mesun criticanan cu Gobierno di Aruba tabatin durante ful e negociacion. Basa riba e criticanan aki, Gobierno a bay bek na mesa. Corsou, Aruba, Sint Maarten y Hulanda a indica cu no por sigui cu e ley di COHO manera e tawata riba mesa. 

ALTERNATIVANAN:

A bin cu alternativanan basa riba palabracionnan haci y a presenta esakinan na Juni 2022. Y durante un bestuurlijk overleg cu Secretario di Estado Alexandra van Huffelen, a presenta e alternativanan cu Aruba a propone y esey ta e “onderlinge regeling”. Aki nan a dicidi cu Aruba, Corsou y Sint Maarten lo sigui traha riba e “onderlinge regeling, alternativa di Aruba. “E dia ey caba nos a indica cu e “onderlinge regeling” manera cu Aruba a propone ta duna mas realse na e autonomia di nos paisnan y e responsabilidadnan cu nos gobierno y parlamentonan mester carga”, Prome Minister a enfatisa. 

CUATRO PAIS TA SOSTENE E “ONDERLINGE REGELING”: 

Den reunion di Reino na Juni 2022 a keda dicidi cu Aruba, Corsou y Sint Maarten lo bay keda prepara e alternativanan nobo aki, a sigui negocia cu Hulanda e ultimo lunanan y simannan y siman pasa 12 y 13 di January 2023 na Sint Maarten a yega na un acuerdo cu tur cuatro pais ta sostene e “onderlinge regeling”. 

“Manera mi a bisa, e “onderlinge regeling ta respeta e posicion autonomo di cada pais na unda no tres persona Hulandes lo determina kico ta e miho manera pa maneha e pais sino nos mes. Gobierno y Parlamento mester carga nan responsabilidad. Un acuerdo cu ta basa riba cooperacion mutuo, riba traha hunto enbes di sancion ora cu no cumpli. Principalmente, e ta un areglo cu ta respeta e posicion autonomo di nos parlamentonan”, Prome Minister a indica. 

Cu esaki e COHO definitivamente ta desaparece. Reforma y Landspakket ta sigui pero e forma con ta ehucuta, con ta monitoria y actua, esey ta den man di gobiernonan, manera cu e tabata e ultimo dos añanan entre “Tijdelijke Werk Organisatie” (TWO) di Aruba y e TWO di Hulanda. 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here