Un proyecto cu a cuminsa na aña 2022, ta bira awor na 2025 un movecion nacional pa diversifica y fortalece e futuro economico di Aruba.

Go Cultura Foundation, den colaboracion cu Impact Hub Aruba, a lansa e proyecto “Cultural Cartography: Mapping the Cultural & Creativo Industries of Aruba” pa examina caracteristicanan clave di e sector creativo y cultural di Aruba y e relacion di e sector cu turismo y desaroyo sostenibel di Aruba.

E trayectoria di coleccion di data oficialmente lo cuminsa den luna di Augustus y lo tin un duracion di algun luna pa por garantisa cu ta capta e sector completo. Pa cu esaki colaboracion di e sector na momento cu wordo acerca pa sea un entrevista of yena encuesta ta sumamente importante. E proyecto aki ta den colaboracion cu Impact Hub Aruba, cu lo ta encarga cu e mapping y recomendacionnan strategico. E ‘mapping’ aki ta di sumo importancia como cu e ta e prome paso oficialmente pa no solamente eleva e sector cultural y creativo, pero pa cuminsa posiciona Aruba riba e mapa como centro di desaroyo cultural y creativo. 

Un vision strategico pa identifica e potencial di un industria como motor di desaroyo

Den e panorama economico, diversificacion economico ta topico di agenda pa diferente gobierno pa hopi aña. Tin pasonan importante cu a wordo tuma pa agricultura como tambe pa e sector creativo. Pero ainda falta un enfoke integra cu ta conecta e diferente iniciativa, evita fragmentacion, y traduci vision den implementacion concreto.

E ta un hecho, cu pa por realmente desaroya un industria, ta rekeri un perspectiva di modelo di negoshi pa sigura sostenibilidad, entrada y empleo. Mester tene na cuenta tambe un economia cu ta transforma continuamente na un economia mas moderno y digital, unda creatividad ta keda cada bes mas relevante no solamente como expresion artistico, pero como un input esencial pa innovacion, tecnologia y producto di conocimiento. Pa e Industrianan Cultural y Creativo di Aruba por desaroya den e contexto aki, mester tin un sistema cu ta stimula emprendemento, proteha propiedad intelectual, y duna espacio pa colaboracion entre sector creativo, educativo y empresarial. Sin esaki, e sector ta keda atras den un economia global cu ta move rapidamente pa balora creatividad como un motor di progreso. E aspecto di educacion y guia constante ta esencial. Modelonan di incubator y accelerator ta demostra su balor na nivel mundial como mecanismo pa forma talento, fortifica idea y crea producto cu impacto real. Aruba mester inverti den e tipo di modelo aki pa por forma un pipeline continuo entre talento creativo y oportunidad economico real. Esaki no ta solamente riba mentor of espacio fisico, pero riba acceso na mercado, conocemento empresarial, y un red di apoyo cu ta pone e creador den e centro di su propio desaroyo. Sin un structura asina, hopi potencial ta keda sin canal y e Industria Creativo ta keda limita na iniciativa sporadico, sin continuidad ni crecemento sostenibel. Un ehempel di modelo cu a prueba di funciona tabata O’STAD Incubator cu a incuba 22 compania cu despues di solamente algun luna 80% ta activo, creando empleo y ya caba planifica crecemento.

Go Cultura Foundation ta mira oportunidad pa diversifica cu e sector di Turismo como sosten

Un di e aspectonan interesante di e proyecto aki ta e habilidad pa no solamente posiciona e sector cultural y creativo como un sector separa, pero como un motor tambe pa yuda fortifica Aruba su posicion como destinacion turistico. E meta ta pa cada sector tin un rol complementario, y cu un vision integra.
Aruba ta na un crusada entre creatividad y turismo, cu por sostene e isla su crecemento sostenibel y mas resiliente na ‘shock’ externo, manera por ehempel un pandemia.
Ta di remarca cu por nota varios inicitiava, pero ainda ta falta di implementacion centralisa segun un vision integra. Mientras cu Turismo ta un sosten grandi y tambe ta beneficia grandemente di e sector, e sector creativo y cultural por tin un balor agrega cu ta autentico, cu no por wordo replica pa otro destinacion. Na final di dia creatividad y cultura ta brinda experencia turistico basa riba loke ta local, contenido humano, y educativo. Aruba tin e oportunidad pa posiciona su mes den un mercado global satura. Pa Aruba por logra esaki, e relacion entre turismo y e sector cultural y creativo su structuracion mester continua basa riba planificacion segun termino corto y largo. Pero mas ainda e mester wordo sosteni na nivel gubernamental, academico y comercial. Sin un sistema cu ta guia e integracion, oportunidadnan ta keda solamente na oportunidad sin accion. 

Partner Impact Hub ta explora modelonan pa oportunidad global

Na nivel global, ta mirando un cambio for di un modelo di turismo basa riba consumo pasivo di producto turistico tradicional, pa un modelo mas participativo, autentico y basa riba experencia local. Segun estudionan di UNESCO encuanto ‘Turismo Creativo’, e turista moderno, specialmente di e generacion mas hoben y e biahero consciente, ta busca un experiencia cu ta rico, participativo y autentico. E tendencia aki a bin ta wak for di aña 2010 caba. 15 aña despues, e modelo di turismo creativo no ta solamente relevante, pero a bira preferencial den hopi destinacion. Esaki por refleha den practicanan concreto, manera workshops di arte local, participacion den tayernan di cushina cuminda local, bishita barionan pa siña historia, of simplemente sigui un tour musical pa conoce mas di e ritmonan di Aruba. E tendencia aki lo sigui crece, como cu e bishitante moderno ta en busca di un conexion humano real, y un experiencia cu tin sentido personal, cu por inspira, educa, of motiva un cambio den nan mes. Turismo creativo, den e sentido aki, ta bira un medio pa transforma un bishita turistico den un proseso di crecemento personal y crea un relacion mas personal cu e destinacion.

Aruba tin un posicion natural pa sobresali den e tipo di turismo aki, basa riba un identidad linguistico unico, un disposicion natural pa ta un anfitrion, y un reputacion mundial pa su amabilidad y servicio cu ta sali for di curazon. E isla tin un herencia musical y artistico varia y rico, un diversidad etnico y culinario cu ta refleha su contacto historico cu mundo completo, mientras ta sigui preserva su autenticidad local. Sin laga afo cu Aruba ta conta cu un comunidad creativo, formal y informal, cu ta demostra capacidadnan den moda, diseño, media digital y artesania.

Estudionan haci ya for di 2011 encuanto Creatividad y Turismo pa proposito di analisis (Richards G.) y pa “Organisation for Economic Co-operation and Development” (OECD) na 2014, ta indica cu turista cu ta participa den experencia creativo tin e tendencia di keda mas largo, gasta mas na e destino, y e probabilidad di recomenda e destinacion riba plataformanan online ta mas halto. Na 2024 y 2025, investigacion internacional ta mustra un cambio claramente den preferencia di e turista moderno cu awor ta prefera un experiencia participativo, local y transformativo enbes di solamente turismo di hotel y beach. Estudionan di Simon‑Kucher (2024), BAEventures (2025), y Booking.com (2025) ta confirma cu bishitantenan ta busca personalisacion, sostenibilidad y contribucion real pa comunidad local cu tambe ta generalmente mas respetuoso di e medioambiente y di e comunidad local. E “Experience Economy” ta wordo adopta como filosofia di desaroyo turistico global. 

Aruba no mester reinventa nada for di cero. Nos tin tur elemento disponibel. Loke ta haci falta, ademas di ‘mapping’ y mas estudio encuanto e potencial economico, ta realmente un instancia independiente cu por realmente conecta tur elemento, sigui desaroya esaki, ta encarga cu ehecucion, ta evalua y midi continuamente y cu ta colabora riba e promocion di e sector como parti integral di e oferta turistico den su totalidad, y traha independiente riba activa e sector aki su potencial den comunidad di Aruba como e siguiente pilar economico. 

Un di e mihor ehempelnan di maneho di un pilar economico ta Aruba Tourism Authority.
Ya pa mas cu 14 aña, A.T.A. a demostra liderazgo den maneho di turismo como un sector strategico, no solamente na nivel local, pero principalmente riba e posicionamento internacional di Aruba. E organisacion ta traha riba base di dato y evidencia, strategia planifica pa termino largo y cortico, y colaboracion cu sectornan priva, vocacional, gubernamental y non-profits, y esaki a contribui directamente na stabilidad economico di e isla.
Esaki tambe tabata un di e motibonan pakico A.T.A. a bira un di e sostenedornan principal di e mapping cultural aki, ya cu e organisacion ta compronde e importancia di dato y evidencia pa por crea un strategia di desaroyo.
Un otro ehempel ta Jamaica cu a desplega un modelo di con un isla por trata su sector cultural y creativo como un motor economico real. Door di mapping formal, fondo pa produccion local, y programanan pa forma hoben den area digital, Jamaica a logra integra creatividad den maneho nacional, exportacion y turismo. Cu un maneho nacional y un framework legal, e pais ta balora su cultura manera fuente di entreda y identidad. 

Aruba a comproba su capacidad pa desaroya un pilar economico manera turismo, basa riba direccion strategico, colaboracion y posicionamento internacional. E mesun nivel di compromiso y accion ta urgente pa e sector cultural y creativo. Ta importante pa reconoce cu Aruba ya ta conta cu organisacionnan cu tin e capacidad, e experiencia y e red pa lidera e desaroyo di e sector, pero cada dia cu ta sin tuma un decision, ta refleha un potencial stagna. E siguiente paso ta pa cuminsa formalisa vision, direccion di maneho, un structura legal independiente encarga cu coordinacion, desaroyo y implementacion di un strategia nacional pa e sector cultural y creativo. Un entidad cu ta opera riba base di eficiencia empresarial, cu ta traha cu obhetivonan, KPIs di impacto y un modelo di sostenibilidad financiero. Esaki ta esencial pa atrae inversion, exportacion di producto y servicionan creativo, y pa crea un ecosistema unda creatividad por converti den balor economico real pa Aruba.