ORANJESTAD – Dia 1 di september proximo lo drenta na vigor hopi cambionan den e diferente bukinan di Codigo Civil di Aruba. Pa locual ta regarda e parti di leynan laboral den buki 7 lo keda introduci titulo 10 Arbeidsovereenkomstnobo. Den cuadro di e principio di concordancia pa tur e paisnan den reino tin mesun legislacion a tuma e Codigo Civil di Hulanda como punto di salida pa titulo 10. Caminda cu tabata posibel a uza e texto di articulonan di Hulanda como ehempel y a adapta e articulonan na e situacion di Aruba, cu excepcion di cierto articulo cu ta valido solamente pa Aruba.

Un cambio grandi ta encera cu tur number di articulo lo cambia (art. 1613, 1614, 1615 ta bira art. 610 te cu art. 690), aunke e contenido di cierto articulonan a keda igual y tambe a bin acerca cierto articulonan nobo. Un otro cambio ta cu e Ordenansa di Vakantie no ta valido mas y e reglanan di vakantie ta keda incorpora den e Codigo Civil manera ta e situacion na Hulanda.

Akibou ta sigui un lista di e cambionan mas importante cu lo keda introduci entrante 1 di september 2021.

ArticuloTopicoSplicacion
610a               610b    Suposicion contracto laboral             Calculacion oranan di trabouDen caso cu partidonan a cumbini un contracto flexibel (por escrito of verbal) cu p.e. lo traha ‘on call’ ora tin mester y no a palabra nada riba e cantidad di oranan y e trahado a traha cu pago di salario durante 3 luna consecutivo, 15 ora pa siman of 50 ora pa luna, ta wordo asumi cu e persona a traha a base di un contracto laboral.  A menos cu e dunado di trabou por demostra cu esaki no ta asina. Den caso cu e oranan di trabou a varia ta wordo asumi cu e contracto laboral ta a base di e averahe di oranan di trabou durante e ultimo 3 lunanan.
613Clausula pa haci cambio na condicionnan laboralUn dunado di trabou no por a haci cambio unilateralmente na condicionnan laboral di un trahado sin su acuerdo. Art. 613 ta haci posibel pa un dunado di trabou por cumbini por escrito un clausula den e contracto pa haci cambio na e condicionnan laboral. Un cambio lo ta solamente permiti si e dunado di trabou tin cu haci un cambio absolutamente necesario den interes di su compania y e cambio aki ta asina importante cu e interes pa haci e cambio ta pisa mas cu e interes di e trahado pa no mishi cu su condicionnan laboral.
614aClausula di pensioenUn clausula di pensioen cu ta stipula cu e contracto laboral ta termina automaticamente na momento cu e trahado yega edad di pensioen ta bira valido pa tur contracto den caso cu esaki a wordo cumbini por escrito. E articulo cu tabata indica cu esaki ta solamente pa contractonan despues di 2013 a keda elimina.
625Interes riba pago di salario laatDen caso cu un dunado di trabou no ta paga un trahado salario na tempo (esaki no mag di ta mas tarda cu 5 dia di trabou despues di e fecha cu mester a paga), e trahado tin derecho riba un interes pa pago laat di 5% pa dia desde di 6 te cu 8 dia di trabou y 1% pa cada dia cu ta sigui te cu un maximo di 50%.
632aBeslag riba salario trahadoDen caso cu un trahado tin debe y no ta paga esaki, un creditor por laga pone beslag riba su salario via un deurwaarder. E suma maximo cu por pone beslag ariba ta bira: -Pa un trahado cu un salario te cu afl. 50.000,- bruto pa aña por pone beslag te cu un maximo di 1/4 parti di e salario, den caso cu un trahado ta ricibi salario minimo mester tene cuenta cu 9/10 parti di e salario minimo netto mester keda semper ‘beslagvrij’.    -Pa un trahado cu un salario riba Afl. 50.000,- bruto pa aña por poni beslag te cu un maximo di 1/3 parti di e salario.
634Cantidad minimo di dianan di vakantieE formula pa calcula e dianan di vakantie minimo pa aña ta bira: 3.3 x dianan di trabou pa siman. Pa un trahado cu ta traha 5 dia pa siman esaki ta bira 3.3 x 5 = 16.5 dia di vakantie minimo pa aña. Pa un trahado cu ta traha 6 dia pa siman esaki ta bira 3.3 x 6 = 19.8 dia di vakantie minimo pa aña. Den caso cu a cumbini cierto oranan di trabou enbes di dia, e vakantie por wordo calcula tambe den ora. Cu e formula nobo ta subi e cantidad di vakantie minimo pa aña y ta logra kita e discrepancia cu tabata tin entre un trahado cu ta traha 5 dia pa siman of 6 dia pa siman caminda ambos tabata tin derecho riba 15 dia minimo di vakantie pa aña.
635Derecho riba dianan di vakantie durante AODen caso cu un trahado durante un aña tabata 6 luna of mas AO e tabata perde su derecho riba vakantie. A base di articulo 635 e trahado cu ta AO pa un periodo largo durante e aña ta mantene su derecho riba e dianan di vakantie durante e ultimo 3 lunanan di su AO.
637 (nobo)Desconta dia di AO di dianan di vakantieDunado di trabou y trahado por cumbini, delanta den e contracto laboral /CAO of na momento cu e situacion presenta e trahado por bai di acuerdo cu esaki, cu dianan di AO ta wordo desconta di dianan di vakantie den caso cu e dianan di vakantie di e trahado ta surpasa e minimo dianan di vakantie pa aña.
638 (nobo)Peticion pa vakantieDunado di trabou mester duna oportunidad na e trahado pa tuma su dianan di vakantie teniendo na cuenta e deseo di e trahado. Den caso cu tin motibonan valido cu e trahado no por tuma vakantie riba e fecha(nan) pidi, e dunado di trabou mester informa e trahado di su motibonan por escrito. Dunado di trabou tin maximo 6 siman di tempo pa contesta un trahado riba su peticion pa vakantie. Si e no ta cumpli cu esaki, e vakantie ta keda stipula conforme e deseo di e trahado.
640/641  Pago di dianan di vakantieE meta di duna dianan di vakantie ta pa e trahado por tin tempo liber pa sosega y esakinan no mag di wordo duna na placa.  Pago di dianan di vakantie ta solamente posibel na final di e relacion laboral of den caso cu dunado di trabou y trahado a cumbini cu pago di dianan di vakantie ta posibel ora ta trata dianan di vakantie adkeri riba e minimo di dianan pa aña.
642Validez dianan di vakantieDianan di vakantie ta caduca 2 aña despues di e ultimo dia di aña den cual e dianan di vakantie a wordo adkeri.
657 (nobo)Informacion riba vacaturaDunado di trabou tin e obligacion pa informa un trahado cu un contracto laboral pa tempo defini den caso cu tin un vacatura a habri pa un funcion cu un contracto pa tempo indefini (vast). 
658a/660a (nobo)  Obligacion pa re-integra trahado durante AODunado di trabou tin obligacion pa haci posibel cu un trahado durante su AO por sigui un trayecto pa medio di profesionalnan pa wordo re-integra bek na trabou den su funcion adapta of den un otro funcion y e trahado tin obligacion pa duna tur cooperacion pa cu esaki.  Den caso cu un trahado no ta coopera cu su trayecto di re-integracion e dunado di trabou por retene su salario a base di articulo 629 lid 3 sub d cu ta regla e pago di salario durante AO. Prome cu e dunado di trabou por retene e pago di salario e mester avisa e trahado cu tempo y dune un ultimo chens pa por coopera ainda cu esaki.
668 (nobo)‘Aanzegtermijn” pa contracto pa tempo definiDunado di trabou tin e obligacion pa informa un trahado cu un contracto pa un tempo defini por escrito 1 luna prome cu e fecha di terminacion si e lo extende e contracto y si esaki ta e caso bou di cual condicionnan esaki lo sigui. Den caso cu den e contracto no tin un fecha stipula pa  terminacion e tempo pa avisa e trahado ta 10 dia di trabou. Si e contracto a wordo cera pa menos di 6 luna esaki no ta necesario.
668aCadena di proteccion contractonan pa tempo definiArticulo 668a ta regla cierto proteccion pa e trahado cu tin mas cu un contracto pa tempo defini cu a sigui otro.   -Den caso cu mas cu un contracto laboral pa tempo defini a sigui otro, sin cu tabata tin un pauze di por lo menos 6 luna entre e contractonan, y esakinan a surpasa un periodo di 24 luna cu pauze inclui, e ultimo contracto ta wordo considera como un contracto laboral pa tempo indefini. -Den caso cu mas cu 3 contracto laboral pa tempo defini a sigui otro, sin cu tabata tin un pauze di por lo menos 6 luna entre e contractonan, e ultimo contracto ta wordo considera como un contracto laboral pa tempo indefini. (E pauze entre contractonan tabata 3 luna y ta bira awor 6 luna. E periodo maximo pa contractonan por a sigui otro tabata 36 luna y ta bira awor 24 luna. E cantidad di contractonan cu por a sigi otro tabata 2 y ta bira awor 3).
669 (nobo)Motibo di retiro, tambe durante periodo di pruebaDen caso cu un di e partidonan, sea dunado di trabou, sea trahado, a dicidi di termina e contracto laboral, mester duna e otro partido (si esaki pidi pe) por escrito e motibo di retiro. Esaki ta conta tambe pa un retiro durante e periodo di prueba.
674 (nobo)Compensacion pa famia den caso fayecimento di un trahadoDunado di trabou tin obligacion di duna e famia di un trahado cu a fayece un compensacion di 1 luna di salario. Den caso cu e famia di e trahado ta haya un compensacion a base di un seguro di malesa of accidente e suma por wordo deduci di esaki.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here