Shurman C. Milliard-Social Worker Aruba; Mundialmente den sociedadnan grandi y prospero nos ta mira  e fenomeno soledad. Den metropolisnan manera New York, Tokyo, Paris y Madrid, e cifranan halto di suicidio ta wordo relata na e problema di soledad. Otro sintomanan ta depresion, auto-mutilacion y abuso di droga cu ta hiba na adiccion.

Si nos wak na Aruba mes nos ta wak e crecemento di soledad den e diferente gruponan di edad. Di hobennan, hobennan adulto, adulto te cu ancianonan ta sufri di soledad ariba nos One Happy Island Aruba. Door di investiga cada grupo di edad nos por mira un liña continuo.

Ta logico cu cada caso no ta mescos y cu cada solucion no tur ora tin e mesun resultado, pero door di analisa esakinan lo por anticipa mihor ariba e posibilidadnan. Hopi sufrimento por wordo supera ora nos sa kiko e posibilidadnan ta y con pa aplica nan. Actuando preventivo, nos por spaar comunidad hopi placa tambe.

Ta importante si pa tene na cuenta cu desaroyonan, sea positivo of negativo, por wordo influencia door di un estado social solamente si tin colaboracion entre tur departamento y fundacionnan. Cada situacion tin un punto di salida y un resultado, y esaki ta encera e terreno social completo. Esaki ta nifica cu ta solamente hunto por busca un solucion.

Na Aruba tin 18937 personanan entre e edad di 5 y 19 aña (fuente CBS 2023). Den e grupo aki tambe tin individuonan cu ta sufri di soledad. Soledad no kiermeen ta fisicamente bo so. E problema ta mas ora tin e sintimento di falta pa forma un relacion emocional cu un otro persona. Falta lasonan emocional.

Lonely young woman is laying on bed alone in room

Como un joven bo ta ocupa cu bo mes, purbando pa forma bo personalidad. Bo celebro ta den desaroyo cual ta haci cu bo emocionnan no a haya nan lugar ainda. Pa combina esaki cu otro personanan di e mesun edad cu tambe ta pasando den e mesun situacion por ta dificil. E warwaru interno por influencia esaki. Toch tin mucha cu ta sera amistad mas liher cu otro mucha.

Ora e mucha wordo marca door di profesionalnan, esaki ta desastroso pa e desaroyo emocional di e mucha. E ora ei e mucha ta busca ”solucionnan” den su mundo di sentimentonan natural cu ta haci e trajectoria normal dificil. E gevoel di ta “otro” ta bini dilanti. Hobennan por exclui nan mes for di nan ambiente social door di busca nan refugio den e mundo di tecnologia.

Internet ta ofrece masha hopi posibilidad pa entretenimiento, cual por tapa soledad pa hopi tempo. Contactonan cu ta wordo estableci via internet ta carese di contacto fisico y mental. E falta di e dos tipo di contacto aki tambe por produci e problema di soledad. Hopi biaha ta pensa cu door cu mucha/hoben ta bay scol cu semper nan ta bin den contacto cu otro persona. Lastimamente e sentimento di ta bo so den un grupo di hende por ta mas doloroso y dañino pa bo salud emocional cu ta bo so fisicamente. Pa por pertenece na un grupo nan ta cambia e norma y balornan cu nan a ricibi na cas. Nan ta bai asina leu cu nan ta haci cosnan cu ta dañino pa nan salud.

Boulimia y anorexia hopi biaha ta sosode den e edad di “teenager” pero por sigui te den adolescencia. Na momento cu no logra dentra den e grupo di su edad, aunke el a laga su autoestima los, soledad ta haci e daño di mas grandi.

Na Aruba e grupo entre 20 y 75 aña ta consisti di 76302 persona cu ta un grupo grandi cu ta hopi diverso. Un persona di 23 aña ta hopi diferente den su desaroyo emocional cu un persona di 71 aña. Asina mes ta spera madurez di ambos, cual ta logico den un sociedad prospero. Pero pa un partcipante den e sociedad esaki ta causa hopi stress door di e tur e responsabilidadnan cu bida ta trece cune. Presion di trabou of expectativanan di bo circulo por haci bo perde curashi.

Personanan den e edadnan aki hopi biaha ta usa salimento of participacion den actividadnan cultural pa sali for di soledad. Esaki por ta hopi positivo si resulta cu e personanan cu bo topa den e salimento tin e mesun interesnan cu bo mes tin. Tambe ta mas facil pa conecta cu otro hende fisicamente of verbalmente durante un baile of ora di come of bebe algo hunto. Pero pa un persona timido e paso aki pa bai e tipo di lugarnan di fiesta asina por ta hopi grandi. Y sali bai na un di e lugarnan aki bo so hopi biaha ta wordo mira manera algo straño.

Na bo lugar di trabou tambe ta un oportunidad pa haci contacto. Akinan al fin y al cabo bo ta topa hende diariamente. Durante e luna y añanan bo por siña conoce e otro hendenan mas miho for di cual relacionan mas personal por crece. Nos ta mira cu relacionan entre colega por ta hopi bunita pero ora un relacion kibra e problema grandi por ta cu diariamente bo lo mester topa e ex-enamorado(a) aki na pia di trabou. Door di esaki dunadornan di trabou ta hopi dudoso di e tipo di relacionnan aki.

E composicion di bo famia of juist e falta di un famia ta trece hopi desapunto den e expectativa di bida. Na Aruba nos ta mira un cifra di divorcio cu ta subi y cifra di matrimonio cu ta baha (fuente CBS 2023). Tambe nos ta mira un aumento den e uso di datingsites cu di diferente manera ta accentua e necesidad di contacto cu otro hende.

No tin un partner no ta nifica cu bo ta desola. Tin personanan cu ta prefera di ta soltero(a) cu den un relacion cu por costa hopi energia, tempo y placa. Den e caso ei, un grupo di amigonan ta hopi importante.

Den nos sociedad nos ta mira cu hende ta biba den un ‘bubble’. Esei ta nifica cu nan no ta den contacto cu sociedad completo pero cu un grupo chikito di hende di nan mesun nivel di bida. Esaki ta haci e grupo di contacto for di cual por saca coneccionan valioso mas chikito y tambe e porcentahe pa logra haya e coneccionnan aki. Dimes e situacion aki ta haci cu e chens pa sinti soledad ta mas grandi.

E cifranan di suicidio ta mustra cu esaki ta sosode mas tanto entre 30 y 50 aña. Hopi biaha ora nos papia di suicidio por link stress cu expectativanan di bida. Mayoria di hende ta spera cu na dado momento nan lo mester conecta cu un partner. Ora nan purba y no logra esaki, e por causa situacionnan di stress den bida.

E grupo di personanan di 75 aña bai ariba ta e grupo cu mas ta experencia soledad den nos comunidad. E posicion di nos grandinan den sociedad a cambia di hefe y protector di conocemento y cultura pa un posicion di molester of cargo. E respet y aprecio pa cu nos grandinan di 3 generacionnan atras cual tabata wordo celebra na grandi no tei mas. Mas y mas di nos grandinan ta wordo lubida door di famia, poni un banda door di sociedad y wordo neglisha door di e comunidad den cua nan ta biba. Soledad ta un realidad di cua nos no por scapa mas door di situacionnan financiero, físico of mental.

Nos ta mira cu aki na Aruba ta keda falta casnan di cuido pa esnan di 75 aña bai ariba. Un di e lugarnan mas grandi pa cuida nos grandinan ta S. A. B. A. Trahadornan ta masha ocupa cu e cuido di e habitantenan. P’esei ta casi imposibel pa nan por tuma tempo pa socialisa cu nan. Ta ser experencia cu famia di e habitantenan masha poco sa bai bishita nan. Naturalmente cu e instituto ta trata na organisa actividadnan cu ta trece e habitantenan den contacto cu otro hende den e instituto mes, pero cada habitante ta keda sinti falta di nan bida di antes y di nan famia y amistadnan.

Un parti grandi di e mesun categoria aki ainda ta biba den nan mesun cas sin ayudo professional. Ora ta trata di un pareha, nan dos ta yuda otro. Nan tin nan grupo di amistadnan cu ta bishita otro, nan ta haci diferente actividad manera pinta, cana of atende cu mata cual ta tene nan leu di soledad. Nan mes ta bishita famia y ta bai cu vakantie.

Hopi di nan ta desea di ta disponibel pa cuida y wak pa e nietonan. Pero fisicamente nan ta cuminsa bai atras caba. Nan no por cumpli mas cu tur e hobbynan cual ta haci e gruponan di amistad dissolve.

Tambe pa wak pa muchanan cu ta druk no tur ora ta posibel fisicamente. Ora cu e energia baha ta dificil pa sali for di cas pa bai keiro of djis pa ta den otro hende. Bishita famia ta costa hopi mas energia y masha lihe ta scohe pa keda cas. 

Ademas di esei nos ta mira malesa y/of fayecimento di un di e dos personanan mas frecuente den e grupo aki. Esey ta trece masha hopi cambio, miedo y tristesa cu ta sentimentonan cu ta isola hende frecuentemente. Hende no kier ta den hende ora nan mortalidad ta asercando.

Tambe nos ta mira depresion manera consecuencia di tur e circumstancianan di bida aki. Un realidad hopi disapuntador den nos comunidad moderno ta ancianonan nan so cu ta wordo lubida den cas. Despues di a cuida nan famia mayoria parti di nan bida awor nan mes ta wordo forsa pa drenta den soledad y pasa pa olvido. Famianan hopi biaha ta usa como motibo pa no bai bishita nan grandinan ta ocupa, carrera, expectativanan di bida. Soledad den cada categoria di edad ta un realidad doloroso cu hopi hende ta biba aden.

Tecnología no tur ora ta trece un solucion. E por ta hasta un klechi bou di cual un pustema por crece bira un herida masha habri. Pa kibra e cadena di soledad den nos comunidad nos lo mester cambia nos manera di pensa y cuminsa biba hunto cu otro y no banda di otro. Nos mester haci escohencianan consiente pa saca hendenan for di e bahul di olvido y inclui nan den bida. Sino, nos tambe posibelmente lo toca e mesun destino.